Brzuch Stresowy - Czym Jest i jak się go Pozbyć?

Charakterystyczny nadmiar obwodu w okolicy brzucha? Może to być tzw. brzuch stresowy. Choć powszechnie wiadomo, że nadmiar spożywanych kalorii jest głównym czynnikiem prowadzącym do nadwagi i otyłości, to jednak miejsce gromadzenia tkanki tłuszczowej może być wynikiem różnorodnych mechanizmów. Jednym z nich jest wysoki poziom kortyzolu – hormonu stresu. Badania potwierdzają, że ekspozycja organizmu na długotrwały stres może prowadzić do specyficznego objawu, jakim jest tzw. brzuch stresowy lub brzuch kortyzolowy. Jest to specyficzne gromadzenie się tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha, często trudne do zredukowania bez odpowiednich działań. Dowiedz się o nich więcej!

Lekarz Online – zawsze przy Tobie, gdziekolwiek jesteś

Co to jest brzuch stresowy?

Brzuch stresowy to charakterystyczne odkładanie się tłuszczu głównie w tej części ciała. To objaw, który może być związany z różnymi czynnikami: ze stresem, niewłaściwym stylem życia, czy indywidualnymi predyspozycjami genetycznymi. Brzuch stresowy często jest bardzo trudny do zredukowania bez odpowiednich działań i czasami – farmakoterapii.

Brzuch stresowy u dzieci i młodzieży

Co ciekawe, brzuch kortyzolowy nie jest domeną wyłącznie dorosłych. Mogą cierpieć na niego również dzieci i młodzież. Stres i reakcja kortyzolowa mogą powodować odkładanie się tłuszczu w okolicach brzucha.

Badanie na dziewczynkach w wieku 8-11 lat wykazało, że stres związany ze szkołą może prowadzić do większej ilości tłuszczu w tej okolicy. Zauważalne to było zwłaszcza u dzieci z wysoką reakcją na stres. To oznacza, że stres szkolny może mieć wpływ na kształtowanie sylwetki już na wczesnym etapie życia!

Brzuch stresowy u kobiet i mężczyzn

Brzuch stresowy może występować zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, ale może się nieco różnić pod względem mechanizmów powstawania oraz sposobów leczenia.

U kobiet, ze względu na różnice hormonalne, tkanka tłuszczowa może mieć tendencję do gromadzenia się głównie w okolicy brzucha, co jest związane z obniżoną odpornością na insulinę i ryzykiem wystąpienia zaburzeń metabolicznych, takich jak cukrzyca typu 2 i choroby serca.

U mężczyzn brzuch stresowy może również być widoczny, ale jest bardziej związany z gromadzeniem się tłuszczu w okolicy talii niż w okolicy bioder i ud. Mówimy wtedy „kształcie jabłka”. Ten typ otyłości jest też związany z podwyższonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych i innych schorzeń metabolicznych.

Jak powstaje brzuch stresowy?

Stres i glikokortykoidy, które organizm wydziela pod wpływem stresu, wpływają na to, jak dużo jemy i ile energii spalamy. Badania sugerują, że glikokortykoidy mogą skłaniać nas do jedzenia tłustych i słodkich rzeczy.

Naukowe obserwacje na ssakach pokazały, że te zwierzęta, które silniej reagują na stres, mają tendencję do tyłka i otyłości bardziej niż te, które na niego słabiej reagują. Różnice te są związane z różnicami w metabolizmie i działaniu hormonów.

Stąd badanie reakcji organizmu na kortyzol może być wymiernym wskaźnikiem predysponującym do przybierania na wadze i otyłości.

Dlaczego tkanka tłuszczowa gromadzi się właśnie w tej okolicy?

Dlaczego mamy akurat do czynienia z objawem brzucha stresowego, a nie innej części ciała? Tłuszcz gromadzi się głównie w okolicy brzucha ze względu na istnienie dwóch głównych typów tkanki tłuszczowej w tej części ciała: tkanki tłuszczowej trzewnej (VAT) i tkanki tłuszczowej podskórnej brzucha (SAT).

VAT to tłuszcz gromadzący się wokół narządów w jamie brzusznej. Jest bardzo groźny, ponieważ zmienia mechanizmy regulacji metabolicznej i może obniżać reakcje ochronne na stres psychologiczny.
SAT, czyli tłuszcz podskórny, może być związany z procesami chorobowymi, choć niektóre badania sugerują, że – przewrotnie – działa jako czynnik ochronny przed ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych.

Gromadzenie się tłuszczu w okolicy brzucha może być wywołane przez biologiczne i behawioralne reakcje na stres. Za taką tendencję odpowiada mieszanka: zmieniona aktywność osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, aktywność nerwów współczulnych oraz spożycie wysokotłuszczowych i wysokocukrowych pokarmów. Nadczynność tej osi prowadzi do zwiększonej ekspozycji na poziomy kortyzolu, zwiększonego apetytu i przemieszczania się tkanki tłuszczowej z obwodu ciała do regionu centralnego – okolic brzucha.

Brzuch stresowy – objawy. To nie zawsze widoczna oponka!

Jak wygląda brzuch stresowy? Czasami całkiem niejednoznacznie. Jest to bardziej koncepcja medyczna niż opis fizycznego wyglądu. Osoby z brzuchem stresowym mogą mieć tendencję do gromadzenia się tłuszczu w tej okolicy, ale w tym przypadku obliczenie masy BMI i wykonanie zwykłych pomiarów nie pomoże w jego zdiagnozowaniu schorzenia. Konieczny jest dokładny wywiad, zbadanie poziomu kortyzolu i inne badania.

Brzuch stresowy – powikłania

Stres sam w sobie może być szkodliwy dla zdrowia, a gdy łączy się z gromadzeniem się tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha, może prowadzić do poważniejszych konsekwencji – brzuch stresowy, zwiększa ryzyko wystąpienia różnych powikłań zdrowotnych. Do przykładowych zalicza się np.:

Choroby sercowo-naczyniowe – brzuch stresowy jest często związany ze wzrostem poziomu tłuszczu wewnątrz brzusznego, co z kolei może zwiększać ryzyko chorób serca, takich jak miażdżyca, nadciśnienie tętnicze i zawał serca.
Zaburzenia metaboliczne – nadmierne gromadzenie się tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha może prowadzić do zaburzeń metabolicznych, takich jak insulinooporność, cukrzyca typu 2 i dyslipidemia.
Zwiększone ryzyko nowotworów – niektóre badania sugerują, że brzuch stresowy może zwiększać ryzyko wystąpienia pewnych rodzajów nowotworów, w tym raka jelita grubego i raka piersi.
Zaburzenia hormonalne – stres wpływa na wydzielanie różnych hormonów, co może prowadzić do deregulacji układu hormonalnego i powiązanych z tym problemów zdrowotnych.
Zaburzenia psychiczne – stres może również przyczyniać się do rozwoju zaburzeń psychicznych, takich jak depresja i stany lękowe, co dodatkowo obciąża zdrowie psychiczne i fizyczne.

Brzuch stresowy – jak się go pozbyć?

Brzuch stresowy może być trudny do zwalczenia, ale istnieją skuteczne sposoby na jego redukcję. Proces leczenia jest jednak złożony i obejmuje między innymi takie kroki jak:

Badania

Przeprowadzenie badań diagnostycznych, takich jak pomiary poziomu kortyzolu we krwi czy badania obrazowe, może pomóc zidentyfikować stopień gromadzenia się tłuszczu w okolicy brzucha oraz ocenić ogólny stan zdrowia. Na podstawie wyników badań można skorygować strategię leczenia i dostosować ją do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Aktywność fizyczna dostosowana do stanu zdrowia

Regularna aktywność fizyczna jest warunkiem utrzymania wagi i redukcji tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha. Ważne jest jednak, aby wybierać formę aktywności odpowiednią dla stanu zdrowia i stopnia zaawansowania fizycznego. Pomoże to uniknąć kontuzji i zwiększy efektywność treningu.

Dieta na brzuch kortyzolowy

Zbilansowana dieta ma duże znaczenie w redukcji tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha. Dieta bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, zdrowe tłuszcze i białka może pomóc zmniejszyć stres oksydacyjny oraz zapobiegać nagromadzeniu się tłuszczu w jamie brzusznej. Ważne jest również unikanie wysoko przetworzonych produktów spożywczych, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia stresu oksydacyjnego, stanów zapalnych i przyczyniać się do otyłości.

Praca z psychologiem

Wsparcie psychologiczne również jest ważne dla radzenia sobie ze stresem i jego skutkami na zdrowie. Terapia psychologiczna może pomóc w radzeniu sobie z emocjami i redukcji stresu. A to zmniejsza ryzyko powikłań w postaci brzucha kortyzolowego.

Farmakoterapia – leki na otyłość

W niektórych przypadkach, gdy zmiana stylu życia i dieta nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, można rozważyć farmakoterapię. Leki na otyłość mogą pomóc w redukcji masy ciała i tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha, jednak powinny być stosowane pod ścisłą kontrolą lekarza. Do nowoczesnych leków na cukrzycę i otyłość zaliczamy np.:

Ozempic – semaglutyd. Zwiększa wydzielania insuliny i zmniejsza wydzielania glukagonu przez trzustkę, co pomaga regulować poziom cukru we krwi. Dodatkowo hamuje apetyt, co prowadzi do zmniejszenia spożycia kalorii i utraty wagi.
Saxenda – liraglutyd, który jest również agonistą receptora GLP-1. Działa głównie poprzez zwiększenie uczucia sytości i spowolnienie opróżniania żołądka, co prowadzi do zmniejszenia apetytu i spożycia kalorii.
Mounjaro – setmelanotyd, który działa poprzez aktywację receptora melanocyten stymulującego hormon (MSH) w mózgu. Pomaga regulować metabolizm oraz kontrolować apetyt, co przyczynia się do utraty wagi.
Zepbound – zawiera zafirlukast, który działa poprzez blokowanie receptora leukotrienowego, co zmniejsza stany zapalne i wpływa na regulację procesów metabolicznych.

Brzuch stresowy? Poszukaj pomocy w Medicept

Osoby, które szukają pomocy w walce z otyłością, zachęcamy do skorzystania z Medicept. Nasza oferta obejmuje leczenie otyłości oraz szeroki zakres dodatkowych usług, w tym:

Źródła:

[1] Donoho, C.J., Weigensberg, M.J., Emken, B.A., Hsu, J.W., & Spruijt-Metz, D. (n.d.). Stress and abdominal Fat: Preliminary Evidence of Moderation by the Cortisol awakening Response in Hispanic Peripubertal Girls.

[2] Hewagalamulage, S.D., Lee, T.K., Clarke, I.J., & Henry, B.A. (n.d.). Stress, cortisol, and obesity: a role for cortisol responsiveness in identifying individuals prone to obesity.