Kobieca zmora- PCOS i insulinooporność

Zespół Policystycznych jajników (PCOS, ang. polycystic ovary syndrome) i insulinooporność (IO) to jedne z  najczęściej diagnozowanych schorzeń u kobiet. Wydawać by się mogło, że nie mają ze sobą żadnego związku. Udowodniono jednak, że zaburzona wrażliwość organizmu na działanie insuliny może iść w parze z upośledzeniem funkcjonowania jajników. PCOS wywołuje insulinooporność, czy może IO jest przyczyną nieprawidłowego stanu żeńskich narządów płciowych? Warto poznać bliżej te popularne zaburzenia oraz korelacje między nimi!

Zespół Policystycznych Jajników dotyczy, aż 15% kobiet!

Wiele osób mylnie ocenia PCOS jako schorzenie ginekologiczne. Mimo, że dotyczy ono narządów płciowych kobiety, jego źródłem są zaburzenia endokrynologiczne. Przyczyną dolegliwości jest hiperandrogenizm z towarzyszącym przewlekłym brakiem jajeczkowania. Nieleczony, prowadzi do zaburzeń owulacji mogących być powodem niepłodności. Objawy zespołu policystycznych jajników nie sprzyjają szybkiemu rozpoznaniu, ponieważ przyjmują różnorodny obraz. Jednak najczęściej chore prezentują:

• zaburzenia miesiączkowania
• hirsutyzm- nadmierne owłosienie w obszarach charakterystycznych dla mężczyzn
• zmiany łojotokowe i trądzik,
• otyłość brzuszna, nadwaga

Ponadto pacjentki zgłaszają się z problemem zajścia w ciążę, objawami hiperinsulinemii (np. w przebiegu insulinooporności), podwyższonym cholesterolem czy problemami na tle sercowo-naczyniowym.

PCOS- jak leczyć?

Na dzień dzisiejszy nie została zdefiniowana konkretna przyczyna PCOS. Dlatego leczenie obejmuje łagodzenie objawów i zapobieganie konsekwencjom choroby. Terapia skupia się na walce z towarzyszącą często otyłością (wprowadzenie diety i aktywności fizycznej) i insulinoopornością (włączenie farmakoterapii). Natomiast w leczeniu niepłodności, poza kontrolą wagi i glikemii, stosuje się hormony pobudzające owulację. Jednak dla młodych pacjentek, jeden z istotniejszych dyskomfortów stanowią zmiany wyglądu zewnętrznego. Nadmierne owłosienie, łojotok i trądzik istotnie wpływają na obniżenie pewności siebie. Dlatego na te dolegliwości stosowane są tabletki antykoncepcyjne zawierające substancje antyandrogenne.

Insulinooporność- kiedy organizm staje się mniej wrażliwy na insulinę

Insulinoopornością nazywamy stan zmniejszonego działania insuliny na tkanki, pomimo prawidłowego lub podwyższonego stężenia insuliny w surowicy krwi. IO występuje więc w cukrzycy typu 2. Często współistnieje też z nadciśnieniem tętniczym czy niewydolnością nerek. Uwagę zwraca fakt, że większość tych schorzeń metabolicznych prezentują osoby z nadmierną masą  ciała. Bowiem, najczęstszą przyczyną rozwoju IO jest obciążenie komórek nagromadzeniem tłuszczu w ich wnętrzu, co z kolei uruchamia kaskadę mechanizmów ograniczających ich dalszy napływ. Objawy pacjentów z IO również wynikają z powyższego. Chorzy prezentują: senność po posiłku, obniżenie nastroju, otyłość centralną, zwiększony apetyt, problemy skórne (np. rogowacenie ciemne).

Jak walczyć z insulinoopornością?

Leczenie ma na celu eliminację przyczyny. Jeżeli źródłem insulinooporności jest inna choroba (zazwyczaj endokrynologiczna) terapia dąży do maksymalnej  kontroli schorzenia pierwotnego lub wyleczenia. Pacjentom otyłym proponuje się wprowadzenie zdrowszego stylu życia, w tym diety niskowęglowodanowej. Zachęca się ich również do rozpoczęcia regularnej aktywności fizycznej, pomocnej w skutecznej redukcji masy ciała. Używki, w tym papierosy i alkohol, również mają związek z rozwinięciem się IO, dlatego warto z nich zrezygnować. Lekarz może również podjąć decyzję o włączeniu farmakoterapii. Powszechnie stosowaną substancją jest metformina, mająca na celu zmniejszenie stężenia glukozy we krwi.

PCOS i insulinoopornością- co łączy te dwa schorzenia?

Po zapoznaniu się z charakterystyką PCOS i IO, wyraźne można wskazać podobieństwa dotyczące występujących objawów czy postępowania leczniczego. Badania wykazały, że u 40% kobiet występuje upośledzenie tolerancji glukozy. Która z dolegliwości jest więc pierwotnym problemem?

PCOS wywołuje IO? Czy na odwrót?

Okazuje się, że nie istnieje jednoznaczna odpowiedź na to pytanie.

Przewlekły stan zapalny oraz nadmierne stężenie we krwi hormonów o działaniu antagonistycznym wobec insuliny (takich jak androgeny) może rozwinąć lub nasilać IO. Ponadto otyłość trzewna z reguły towarzysząca pacjentkom z PCOS, jest kolejnym istotnym czynnikiem ryzyka insulinooporności.

Z drugiej zaś strony, nadmiar insuliny powoduje produkcję w jajnikach męskich hormonów płciowych, co u kobiet ze skłonnością genetyczną, zwiększa ryzyko rozwoju choroby. Stan ten nazywany jest insulinozależnym modelem PCOS.

Podsumowując

Zespół policystycznych jajników i stan insulinooporności wpływają na siebie nawzajem. Głównym punktem wspólnym jest często pojawiająca się otyłość centralna. Dlatego utrzymanie prawidłowej masy ciała jest kluczowym punktem profilaktyki omawianych schorzeń. Bardzo ważne są też regularne badania laboratoryjne i konsultacje lekarskie niepokojących objawów. Ponieważ wczesne rozpoznanie schorzenia zwiększa szansę na skuteczne uregulowanie stanu zdrowia pacjenta.