Wskaźnik WHR i WHtR – co to jest, jak się mierzy, interpretacja wyników
WHR i WHtR to istotne wskaźniki antropometryczne, które pomagają w ocenie rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w organizmie oraz związanego z tym ryzyka zdrowotnego. Stosowanie tych parametrów pozwala na prostą, nieinwazyjną ocenę stanu zdrowia pacjenta oraz szacunkowe określenie ryzyka chorób metabolicznych i sercowo-naczyniowych.
Lekarz Online – zawsze przy Tobie, gdziekolwiek jesteś
W artykule:
Czym jest wskaźnik WHR?
Wskaźnik WHR (Waist-Hip Ratio), czyli stosunek obwodu talii do obwodu bioder, stanowi ważny parametr oceny rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w organizmie. WHR – co to dokładnie jest? To narzędzie diagnostyczne pozwalające określić typ otyłości – androidalny (brzuszny, „jabłko”) lub gynoidalny (pośladkowo-udowy, „gruszka”). Typ otyłości brzusznej wiąże się z wyższym ryzykiem chorób metabolicznych, w tym cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego oraz chorób sercowo-naczyniowych. Wartość wskaźnika WHR wyznacza się poprzez podzielenie obwodu talii przez obwód bioder. Pomiary te należy wykonać zgodnie z określonymi standardami, aby uzyskać wiarygodne wyniki. Wskaźnik WHR pozwala na szybką ocenę ryzyka zdrowotnego związanego z nadmiernym gromadzeniem tkanki tłuszczowej w okolicy brzusznej.
Jak prawidłowo wykonać pomiary do obliczenia WHR?
Aby prawidłowo obliczyć wskaźnik WHR, niezbędne jest dokładne wykonanie pomiarów obwodu talii i bioder. Jak obliczyć WHR w sposób precyzyjny? Należy postępować zgodnie z poniższymi zasadami:
- Pomiar obwodu talii:
- Pomiar wykonuje się na wysokości pępka lub w najwęższym miejscu tułowia.
- Taśma miernicza powinna przylegać do ciała, ale nie uciskać tkanek.
- Pomiar wykonuje się na wydechu, po normalnym oddechu.
- Osoba badana powinna stać prosto z rozluźnionym brzuchem.
- Pomiar obwodu bioder:
- Pomiar wykonuje się w najszerszym miejscu bioder, na wysokości największej wypukłości pośladków.
- Taśma miernicza powinna przylegać do ciała równolegle do podłoża.
- Osoba badana powinna stać prosto ze złączonymi stopami.
Po uzyskaniu pomiarów obliczenie wskaźnika WHR jest proste – wystarczy podzielić wartość obwodu talii przez wartość obwodu bioder:
WHR = obwód talii (cm) / obwód bioder (cm)
Warto zaznaczyć, że istnieją elektroniczne kalkulatory, które po wprowadzeniu wymaganych danych automatycznie obliczają WHR wskaźnik i klasyfikują wynik.
Aplikacja Medicept zawszę pod ręką!
Zadbaj o swoje leczenie w wygodny i nowoczesny sposób dzięki aplikacji Medicept.
Aplikacja umożliwia szybszy kontakt z lekarzem przez telefon lub video, ponawianie zamówień, dostęp do historii medycznej oraz faktur.
Interpretacja wyników wskaźnika WHR
Interpretacja wskaźnika WHR różni się w zależności od płci, co wynika z naturalnych różnic w rozmieszczeniu tkanki tłuszczowej u kobiet i mężczyzn. Poniżej przedstawiono normy dla wskaźnika WHR:
Dla kobiet:
- WHR < 0,80 – rozkład tkanki tłuszczowej prawidłowy (typ gynoidalny)
- WHR 0,80-0,84 – umiarkowane ryzyko powikłań metabolicznych
- WHR ≥ 0,85 – otyłość typu androidalnego (brzuszna), podwyższone ryzyko powikłań metabolicznych
Dla mężczyzn:
- WHR < 0,90 – rozkład tkanki tłuszczowej prawidłowy
- WHR 0,90-0,99 – umiarkowane ryzyko powikłań metabolicznych
- WHR ≥ 1,00 – otyłość typu androidalnego (brzuszna), podwyższone ryzyko powikłań metabolicznych
Wyższe wartości WHR wskazują na centralny (brzuszny) typ otyłości, który wiąże się z większym ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2, zespołu metabolicznego oraz niektórych typów nowotworów. Wartości WHR powyżej norm stanowią sygnał do konsultacji z lekarzem i wprowadzenia zmian w stylu życia.
Czym jest wskaźnik WHtR?
Wskaźnik WHtR (Waist-to-Height Ratio), czyli stosunek obwodu talii do wysokości ciała, stanowi alternatywną metodę oceny rozkładu tkanki tłuszczowej i związanego z nim ryzyka zdrowotnego. Wskaźnik WHtR jest przez niektórych badaczy uważany za bardziej precyzyjny niż BMI (Body Mass Index) czy WHR, ponieważ uwzględnia indywidualne różnice w budowie ciała związane z wysokością. WHtR oblicza się dzieląc obwód talii przez wysokość ciała, przy czym obie wartości powinny być wyrażone w tych samych jednostkach (najczęściej w centymetrach):
WHtR = obwód talii (cm) / wysokość ciała (cm)
Zaletą wskaźnika WHtR jest prostota interpretacji wyników, która jest jednakowa dla wszystkich grup wiekowych, płci i grup etnicznych, co czyni go uniwersalnym narzędziem diagnostycznym.
Jak prawidłowo wykonać pomiary do obliczenia WHtR? Obliczenie wskaźnika WHtR wymaga dwóch podstawowych pomiarów: obwodu talii oraz wysokości ciała. Pomiar obwodu talii wykonuje się zgodnie z zasadami opisanymi wcześniej przy wskaźniku WHR. Wysokość ciała należy mierzyć bez obuwia, w pozycji stojącej, z plecami przylegającymi do pionowej powierzchni, głową ustawioną w pozycji frankfurckiej (spojrzenie skierowane przed siebie).
Interpretacja wyników wskaźnika WHtR
Interpretacja wskaźnika WHtR jest prosta i uniwersalna dla obu płci oraz różnych grup wiekowych. WHtR normy są następujące:
- WHtR < 0,40 – niedowaga
- WHtR 0,40-0,49 – wartość prawidłowa, niskie ryzyko powikłań metabolicznych
- WHtR 0,50-0,59 – nadwaga, podwyższone ryzyko powikłań metabolicznych
- WHtR ≥ 0,60 – otyłość, wysokie ryzyko powikłań metabolicznych
Warto zapamiętać prostą zasadę: „Utrzymuj obwód talii poniżej połowy swojego wzrostu”. Innymi słowy, wskaźnik WHtR powinien być mniejszy niż 0,5. WHtR normy są łatwe do zapamiętania i interpretacji, co czyni ten wskaźnik przydatnym narzędziem zarówno dla lekarzy, jak i pacjentów. Przekroczenie wartości 0,5 stanowi sygnał ostrzegawczy i wskazanie do konsultacji medycznej oraz wprowadzenia zmian w stylu życia.
Porównanie wskaźników WHR i WHtR
Zarówno WHR, jak i WHtR dostarczają cennych informacji na temat rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w organizmie i związanego z tym ryzyka zdrowotnego. Każdy z tych wskaźników ma swoje zalety i ograniczenia.
- WHR – ten wskaźnik lepiej określa typ otyłości (androidalny vs. gynoidalny) i jest szczególnie przydatny w ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego. Wadą WHR jest konieczność uwzględniania różnych norm dla kobiet i mężczyzn oraz mniejsza czułość u osób z ogólnym nadmiarem tkanki tłuszczowej.
- Wskaźnik WHtR ma tę przewagę, że uwzględnia wysokość ciała, co pozwala na bardziej zindywidualizowaną ocenę. Wartości referencyjne są jednakowe dla obu płci i różnych grup wiekowych, co ułatwia interpretację. Badania sugerują, że WHtR może być lepszym predyktorem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i metabolicznych niż BMI czy WHR.
Warto zauważyć, że oba wskaźniki uzupełniają się wzajemnie i mogą być stosowane równolegle dla uzyskania pełniejszego obrazu stanu zdrowia pacjenta. W praktyce klinicznej często stosuje się kombinację różnych wskaźników antropometrycznych (BMI, WHR, WHtR) wraz z dodatkowymi badaniami diagnostycznymi.
Znaczenie kliniczne wskaźników WHR i WHtR
Wskaźniki WHR i WHtR mają istotne znaczenie w praktyce klinicznej jako proste narzędzia do oceny ryzyka zdrowotnego związanego z otyłością. Podwyższone wartości tych wskaźników korelują z ryzykiem wystąpienia:
- chorób sercowo-naczyniowych (choroba wieńcowa, udar mózgu),
- zaburzeń metabolicznych (cukrzyca typu 2, insulinooporność),
- zespołu metabolicznego,
- nadciśnienia tętniczego,
- dyslipidemii,
- niektórych typów nowotworów,
- niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby.
Dlatego regularne monitorowanie tych parametrów może pomóc w identyfikacji osób zagrożonych rozwojem powyższych schorzeń. Wczesne wykrycie nieprawidłowości umożliwia wprowadzenie odpowiednich interwencji profilaktycznych i terapeutycznych. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowych wartości WHR lub WHtR zaleca się konsultację z lekarzem, który przeprowadzi dokładniejszą diagnostykę. Przy wykryciu nadwagi lub otyłości typu brzusznego można skorzystać z profesjonalnej pomocy w ramach leczenia otyłości prowadzonego przez specjalistów. Często konieczne jest wykonanie dodatkowych badań, w tym oceny profilu lipidowego, glikemii czy ciśnienia tętniczego.
Dla osób z nieprawidłowymi wartościami WHR lub WHtR, które chcą skonsultować się z lekarzem bez wychodzenia z domu, dostępna jest opcja: teleporada lekarska, podczas której można omówić wyniki i uzyskać zalecenia dotyczące dalszego postępowania. W razie potrzeby lekarz online może zalecić odpowiednie badania lub wystawić zwolnienie lekarskie online w przypadku konieczności czasowego ograniczenia aktywności zawodowej.
W sytuacji, gdy potrzebna jest recepta online na leki wspomagające leczenie otyłości lub schorzeń współistniejących, lekarz po dokładnej analizie stanu zdrowia może przepisać odpowiednie preparaty. Należy podkreślić, że farmakoterapia otyłości powinna być zawsze prowadzona pod nadzorem specjalisty i stanowić element kompleksowego podejścia obejmującego również modyfikację stylu życia. Warto pamiętać, że sama zmiana diety i zwiększenie aktywności fizycznej mogą znacząco poprawić wartości wskaźników WHR i WHtR, a tym samym zmniejszyć ryzyko rozwoju poważnych chorób. Jednak w przypadku utrzymujących się nieprawidłowości lub współistnienia innych czynników ryzyka, niezbędna jest profesjonalna pomoc medyczna.
Podsumowując, wskaźniki WHR i WHtR stanowią cenne narzędzia w ocenie ryzyka zdrowotnego związanego z otyłością brzuszną. Ich zaletą jest prostota wykonania pomiarów i obliczenia oraz silna korelacja z ryzykiem chorób metabolicznych i sercowo-naczyniowych. Regularne monitorowanie tych parametrów, w połączeniu z profesjonalną opieką medyczną, może przyczynić się do poprawy stanu zdrowia i jakości życia.
