Antykoncpecja hormonalna a endometrioza

Dane statystyczne mówią o występowaniu endometriozy u 10% kobiet w okresie rozrodczym, co daje 176 mln kobiet na całym świecie! Określana chorobą wielu twarzy, ponieważ objawia się wyjątkowo niespecyficznie. Co w efekcie istotnie wpływa na opóźnienie właściwej ścieżki diagnostycznej. Etiologia endometriozy na ten moment nie jest znana- dlatego nie ma skutecznego leczenie przyczynowego. Jednak istnieje wiele możliwości leczenia objawowego, które jest w stanie zminimalizować objawy i ryzyko powikłań oraz przywrócić komfort życia. Jedną z podstawowych metod terapii są hormonalne środki antykoncepcyjne. Pełnią więc, w tej grupie kobiet, funkcję nie tylko zapobiegającą niechcianej ciąży ale też leczniczą.

Co to jest endometrioza?

Endometrioza to choroba narządów płciowych kobiety. Związane z nią uciążliwe dolegliwości wynikają z rozrostu błony śluzowej macicy (endometrium) poza fizjologicznym dla niej obszarem. Komórki te do złudzenia przypominają tkankę macicy i wykazują adekwatną dla niej aktywność wydzielniczą. Reagują one na zmiany hormonalne zachodzące w cyklu miesiączkowym, czego następstwem jest przewlekła reakcja zapalna.

Jakie daje objawy?

Wiele przypadków endometriozy przebiega przez długi czas bezobjawowo. Rodzaj objawów i ich nasilenie zależy od lokalizacji i stopnia zaawansowania choroby. Najczęściej pierwszym zauważalnym dyskomfortem są nawracające dolegliwości bólowe podbrzusza, nasilające się podczas menstruacji. Dodatkowo mogą wystąpić: bolesne stosunki płciowe, ból podczas owulacji, zaburzenia cyklu miesiączkowego czy problemy z zajściem w ciążę.

Dostępne metody leczenia

Jedną z podstawowych metod leczenia jest farmakoterapia hormonalna. Wykorzystywane środki antykoncepcyjne wpływają na unormowanie poziomu żeńskich hormonów płciowych. W efekcie dochodzi do istotnego ograniczenia objawów endometriozy.

W przypadku braku efektów terapii farmakologicznej stosowane jest leczenia chirurgicznego. Polega ono na usunięciu ognisk endometriozy,  torbieli oraz uwolnieniu powstałych zrostów.  Dokonuje się tego metodami laparoskopowymi, które są stosunkowo małoinwazyjne i nie wiążą się z potrzebą długiej rekonwalescencji. W szczególnie ciężkich sytuacjach, kiedy wymienione sposoby terapii zawiodły, stosuje się radykalne leczenie chirurgiczne- zabieg usunięcia macicy.

O właściwie dobranej terapii hormonalnej lub chirurgicznej decyduje lekarz specjalista, bazując na całokształcie obrazu klinicznego pacjentki oraz wynikach specjalistycznych badań.

Doustna antykoncepcyjna hormonalna

Stosowane są dwa typy doustnych tabletek antykoncepcyjnych (DTA): zawierające estrogen i progestagen lub tylko progestagen.

DTA poprzez obniżenie stężenia gonadotropin powodują zahamowanie produkcji jajnikowych estrogenów, a tym samym prowadzą do hipoestrogenizmu. Dowiedziono, że powodują one zmniejszenie bólu poprzez hamowanie wzrostu zmian endometrialnych.

Ważną rolę w leczeniu endometriozy odgrywają leki zawierające drospirenon, które dodatkowo istotnie zmniejszają wielkości torbieli endometrialnych.

Niepodważalne znaczenie w terapii antykoncepcyjnej pacjentek chorych na endometriozę mają preparaty zawierające  octan cyproteronu. Przede wszystkim charakteryzuje się on działaniem antygonadotropowym i antyandrogennym. Substancja ta oprócz działania antykoncepcyjnego wpływa również na ustąpienie dolegliwości w postaci bolesnych miesiączek, dyspareunii oraz zmniejszenie przewlekłego bólu miednicy mniejszej.

Pierścienie dopochwowe i plastry antykoncepcyjne

Potwierdzono, że zastosowanie pierścienia dopochwowego, jak i plastra antykoncepcyjnego (zawierających odpowiednie dawki hormonów) przyczynia się do zniesienia bólu okołomiesiączkowego. Ich słabą stroną jest jedynie brak kontroli krwawień z dróg rodnych.

Antykoncepcja wewnątrzmaciczna

Ważną rolę w antykoncepcji u pacjentek ze zdiagnozowaną endometriozą przypisuje się systemom wewnątrzmacicznym zawierającym lewonorgestrel. Wykazuje on silne działanie gestagenne oraz androgenne. Jego zastosowanie powoduje zmiany zanikowe endometrium, a tym samym zdecydowanie poprawia stan kliniczny pacjentek,  w szczególności przy istnieniu guzków endometrialnych przegrody pochwowo-odbytniczej.

Implant podskórny

Implant podskórny jest skuteczną alternatywą  leczenia objawowej endometriozy. Zawiera etonogestrelol, uwalniany w sposób ciągły przez 3 lata. Zalety jego zastosowania to: bardzo skuteczna, odwracalna metoda antykoncepcji, szybki powrót płodności po odstawieniu metody, co pozwala na dość dokładne zaplanowanie ciąży. Można go stosować przy karmieniu piersią, nie ma działań niepożądanych związanych z estrogenami. Implant można usunąć w dowolnym momencie, a masa ciała nie wpływa na stężenie wydzielanego hormonu.

Iniekcje depot

Badania dowodzą, że gestageny (medroksyprogesteron ) stosowanie w iniekcji co 3 miesiące przez rok zmniejszają dolegliwości bólowe oraz wielkość zmian endometrialnych, czasami doprowadzając do remisji choroby.

Metoda polecana jest osobom mało systematycznym, niechcącym na co dzień pamiętać o antykoncepcji, u których przy przyjmowaniu DTA wystąpiły działania niepożądane, pacjentkom z nadwagą oraz zażywającym leki przeciwpadaczkowe.

Poza tym medroksyprogesteron zmniejsza ryzyko zapalenia narządów miednicy mniejszej, mięśniakówmacicy i ciąż ekotopowych. Ponadto, zwiększa laktację przy karmieniu piersią. Może zmniejszać liczbę napadów padaczkowych oraz nasilenie krwawienia miesiączkowego i występowanie niedokrwistości.