Grypa typu A - czym jest wirus? Jakie daje objawy?

Grypa typu A jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych i potencjalnie groźnych wirusowych zakażeń układu oddechowego. Charakteryzuje się nagłym początkiem i szerokim spektrum objawów, które mogą znacząco obniżyć jakość życia. Wirus grypy typu A jest szczególnie niebezpieczny ze względu na swoją zdolność do szybkiej mutacji, co utrudnia opracowanie uniwersalnej szczepionki.

Czym jest wirus grypy typu A?

Wirus grypy A należy do rodziny Orthomyxoviridae. Jego genom składa się z ośmiu segmentów RNA, co umożliwia mu szybką mutację i pojawianie się nowych szczepów. To właśnie ta zdolność do zmieniania swojej struktury jest przyczyną sezonowych epidemii grypy.

Sezon grypy A – kiedy zaczyna się i kończy?

Sezon grypowy to okres w roku, w którym obserwuje się wzrost zachorowań na grypę. Choć może się on nieco różnić w zależności od regionu geograficznego, w większości przypadków przypada na jesień i zimę. W Polsce zazwyczaj zaczyna się pod koniec października lub na początku listopada i trwa do końca marca lub początku kwietnia.

Choć wirus grypy może teoretycznie zakażać przez cały rok, to właśnie jesień i zima stwarzają najbardziej sprzyjające warunki do jego rozprzestrzeniania się. Dlaczego grypa A jest chorobą sezonową? Warunkuje to kilka czynników:

– Niska temperatura i wilgotność – chłodne i suche powietrze sprzyja wysuszaniu błon śluzowych nosa i gardła, co ułatwia wirusom przedostanie się do organizmu.
– Zgromadzenia ludzi – w chłodniejszych miesiącach ludzie częściej przebywają w zamkniętych pomieszczeniach, co zwiększa ryzyko przeniesienia wirusa drogą kropelkową.
– Mutacje – wirus grypy często mutuje, co prowadzi do pojawienia się nowych szczepów. Te nowe szczepy mogą być bardziej zakaźne lub powodować cięższy przebieg choroby.
– Odporność organizmu – odporność może osłabić się w okresie jesienno-zimowym, co zwiększa podatność na infekcje.

Grypa sezonowa a pandemia

Grypa sezonowa występuje co roku, natomiast pandemia grypy to globalna epidemia, która dotyka dużą część populacji. Pandemie grypy są wywoływane przez nowe, wysoce zakaźne szczepy wirusa, przeciwko którym organizm ludzki nie ma odporności.

Wirus grypy typu A. historia

Wirus grypy typu A towarzyszy ludzkości od wieków. Historyczne zapisy opisują pandemie grypy, które miały miejsce już w starożytności. Jedną z najbardziej znanych pandemii była tzw. „hiszpanka” z lat 1918-1919, która pochłonęła dziesiątki milionów ofiar na całym świecie. W XX i XXI wieku miały miejsce również inne poważne epidemie grypy typu A, takie jak pandemia H1N1 w 2009 roku.

Jak dochodzi do zakażenia wirusem grypy typu A?

Zakażenie wirusem grypy typu A najczęściej następuje drogą kropelkową, podczas kaszlu, kichania lub mówienia. Wirus może również przenosić się poprzez kontakt z zanieczyszczonymi powierzchniami.

Okres wylęgania choroby wynosi zwykle od 1 do 4 dni.

Grypa typu A – objawy

Objawy grypy typu A są zazwyczaj bardzo charakterystyczne i pojawiają się nagle. Należą do nich:

– Wysoka gorączka – często przekracza 38°C.
– Bóle mięśniowe i stawowe.
– Złe samopoczucie – ogólne osłabienie, zmęczenie i brak apetytu.
– Suchy kaszel – później może pojawić się wydzielina.
– Ból głowy, który jest bardzo intensywny, szczególnie w okolicy czoła.
– Ból gardła.
– Katar (zazwyczaj pojawia się później niż inne objawy).
– Nudności i wymioty. Szczególnie często występują u dzieci.

Powikłania grypy typu A

U osób zdrowych grypa zwykle ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni. Jednak u osób starszych, dzieci, kobiet w ciąży oraz osób z przewlekłymi chorobami (np. chorobami serca, płuc, cukrzycą) grypa może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak:

– Zapalenie płuc – jest to najczęstsze powikłanie grypy.
– Zapalenie oskrzelików – może prowadzić do długotrwałego kaszlu i duszności.
– Zaostrzenie chorób przewlekłych – u osób z astmą, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc czy chorobami serca grypa może spowodować zaostrzenie objawów.
– Bakteryjne zakażenia wtórne – po przebyciu grypy może dojść do zakażenia bakteryjnego, np. zatok, ucha środkowego czy skóry.

Grypa typu A u dzieci i seniorów – różnice w przebiegu

Grypa A u dzieci często przebiega gwałtownie i z wysoką gorączką. Oprócz typowych objawów, takich jak kaszel, katar i bóle mięśniowe, u najmłodszych mogą pojawić się dodatkowe symptomy, takie jak wymioty, biegunka czy wysypka. Ze względu na niedojrzały układ odpornościowy, dzieci są bardziej narażone na powikłania grypy, takie jak zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok czy zapalenie płuc. Dlatego tak ważne jest, aby w przypadku podejrzenia grypy u dziecka skonsultować się z lekarzem.

U osób starszych grypa często przebiega podstępnie, z mniej wyraźnymi objawami, takimi jak osłabienie, utrata apetytu i dezorientacja. Wysoka gorączka może nie wystąpić, a dominującymi objawami mogą być problemy z oddychaniem. Ze względu na osłabiony układ odpornościowy i często współistniejące choroby przewlekłe, grypa u seniorów może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie płuc, zaostrzenie chorób serca czy niewydolność oddechowa. Dlatego szczepienie przeciw grypie jest szczególnie ważne dla osób starszych.

Grypa typu A – jak leczyć?

Jak leczyć grypę typu A? Leczenie grypy polega głównie na łagodzeniu objawów. Można stosować:

– Leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe np. paracetamol, ibuprofen.
– Leki przeciwkaszlowe.
– Płyny. Trzeba pić dużo płynów, aby zapobiec odwodnieniu.

Grypa typu A leczenie. Leki przeciwwirusowe na grypę: oseltamiwir i zanamiwir

Oseltamiwir (Tamiflu) i zanamiwir (Relenza) to dwa główne leki przeciwwirusowe stosowane w leczeniu grypy.

Są one skuteczne, gdy zostaną podane w ciągu pierwszych 48 godzin od wystąpienia pierwszych objawów.

Oba leki hamują działanie enzymu neuraminidazy, który jest niezbędny do rozmnażania się wirusa grypy. Dzięki temu wirus nie może się skutecznie rozprzestrzeniać w organizmie.

Leki przeciwwirusowe mogą zmniejszyć też ryzyko wystąpienia poważnych powikłań grypy, takich jak zapalenie płuc.

Zapobieganie grypie typu A

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania grypie jest szczepienie. Szczepionka przeciw grypie powinna być podawana systematycznie, co roku, ponieważ wirus grypy ciągle mutuje.

Inne sposoby zapobiegania to:

– Częste mycie rąk, unikanie dotykania twarzy.
– Zachowywanie bezpiecznej odległości od osób chorych.
– Częste wietrzenie pomieszczeń.

Problem rozpoznania grypy typu A

Choć objawy grypy typu A są charakterystyczne, często bywają mylone z przeziębieniem lub zarażeniem wirusem COVID-19. Precyzyjne rozpoznanie ma kluczowe znaczenie dla właściwego leczenia, zwłaszcza w przypadku ryzyka powikłań.

Zarówno grypa, jak i COVID-19 są chorobami układu oddechowego, co może utrudnić różnicowanie tych dwóch infekcji. Obie choroby wywołują podobne objawy, takie jak gorączka, kaszel i zmęczenie. W przypadku wątpliwości należy wykonać test diagnostyczny w celu potwierdzenia rodzaju infekcji.

Testy antygenowe, PCR i kultura wirusowa

W rozpoznaniu grypy typu A mogą pomóc trzy różne metody diagnostyczne używane do wykrywania wirusa grypy typu A.

Testy antygenowe są szybkie i wygodne, ponieważ można je wykonać zarówno w przychodniach, jak i w domowych warunkach. Wynik takich testów jest zazwyczaj dostępny w ciągu 15 minut, co pozwala na szybkie uzyskanie informacji o obecności wirusa. Choć są stosunkowo szybkie, ich czułość może być niższa w porównaniu do innych metod, co może prowadzić do fałszywie negatywnych wyników, zwłaszcza w przypadku wczesnych stadiów infekcji.

Testy PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy) są bardziej czułe. Wykrywają nawet minimalne ilości materiału genetycznego wirusa, co czyni je bardziej precyzyjnymi niż testy antygenowe. Jednakże, wymagają przeprowadzenia w laboratorium i czasu na analizę, co może wydłużyć czas oczekiwania na wynik.

Kultura wirusowa to najbardziej dokładna metoda diagnostyczna, która polega na hodowli wirusa z próbki pobranej od pacjenta. Chociaż jest bardzo precyzyjna, jest również czasochłonna, ponieważ wymaga kilku dni na wzrost i identyfikację wirusa. W związku z tym nie jest zazwyczaj stosowana w rutynowej diagnostyce, lecz w bardziej złożonych przypadkach lub do celów badań naukowych.

Leki, których nie należy stosować podczas grypy typu A

Antybiotyki, choć są skuteczne w leczeniu infekcji bakteryjnych, nie mają wpływu na wirusy, takie jak wirus grypy typu A. Ich stosowanie w przypadkach wirusowych, takich jak grypa, jest nie tylko nieefektywne, ale może również prowadzić do niepożądanych skutków. Nadużywanie antybiotyków może przyczynić się do rozwoju oporności bakterii, co oznacza, że bakterie stają się mniej wrażliwe na leczenie antybiotykami, utrudniając skuteczną terapię w przyszłości.

Z kolei aspiryna, mimo że jest często stosowana w leczeniu gorączki i bólu, powinna być stosowana ostrożnie u dzieci i młodzieży. U młodszych pacjentów, szczególnie tych, którzy mają wirusowe infekcje, jej stosowanie wiąże się z ryzykiem rozwoju zespołu Reye’a, rzadkiego, ale poważnego schorzenia, które może prowadzić do uszkodzenia wątroby i mózgu. Dlatego w leczeniu grypy u dzieci zaleca się stosowanie innych leków przeciwgorączkowych, takich jak paracetamol, które są bezpieczniejsze.

Medicept – szybki dostęp do opieki medycznej

Grypa typu A jest schorzeniem, które może prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza u osób z grupy ryzyka, takich jak dzieci, osoby starsze oraz osoby z przewlekłymi chorobami. Szczepienie przeciw grypie jest najskuteczniejszym sposobem ochrony przed wirusem. W przypadku wystąpienia objawów grypy, takich jak gorączka, kaszel czy bóle mięśniowe, warto skonsultować się z lekarzem.

– Jeśli potrzebujesz recepty, możesz skorzystać z naszej usługi: recepta online.
– W sytuacji, gdy potrzebujesz porady lekarskiej, możesz skorzystać z opcji: teleporada lekarska.
– Jeśli konieczne jest uzyskanie zwolnienia lekarskiego, dostępne jest zwolnienie lekarskie online.
– W przypadku potrzeby skonsultowania się z lekarzem bez wychodzenia z domu, wybierz usługę lekarz online.

Źródła:

[1] Boktor, S. W., & Hafner, J. W. (2023, January 23). Influenza. [Author Information and Affiliations].