Opryszczka u niemowlaka – jak rozpoznać i jak leczyć?

Opryszczka u niemowlaka to infekcja wirusowa wywołana przez wirus opryszczki pospolitej (HSV), która może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia dziecka. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie są kluczowe dla uniknięcia powikłań. Poniżej przedstawiamy informacje na temat objawów, wyglądu oraz metod leczenia opryszczki u niemowląt.

Czym jest opryszczka u niemowlaka?

Opryszczka u niemowlaka to zakaźna choroba wirusowa wywołana przez wirus opryszczki pospolitej (HSV – herpes simplex virus). Wirus ten dzieli się na dwa główne typy:

HSV-1 – odpowiedzialny głównie za zmiany w obrębie jamy ustnej, nosa, twarzy i oczu. U dzieci najczęściej objawia się jako opryszczka wargowa, w niektórych regionach kraju określana jako „zimno”, ale może także powodować opryszczkowe zapalenie jamy ustnej czy zmiany skórne wokół ust;
HSV-2 – związany z infekcjami narządów płciowych. Niemowlęta mogą zostać zakażone tym typem wirusa przede wszystkim podczas porodu, jeśli matka ma aktywną infekcję.

Zakażenie wirusem opryszczki – „zimno” u niemowląt – może mieć różnorodny przebieg – od łagodnych objawów skórnych po ciężkie zakażenia uogólnione, które wymagają natychmiastowej hospitalizacji.

Jak dochodzi do zakażenia?

Niemowlęta są szczególnie podatne na infekcję wirusem opryszczki ze względu na niedojrzały układ odpornościowy. Wirus HSV może być przenoszony na dziecko na różne sposoby.

Zakażenie podczas porodu

Najczęstszy sposób przeniesienia wirusa HSV-2 na niemowlę to kontakt z drogami rodnymi matki w trakcie porodu. Jeśli matka ma aktywną infekcję opryszczki narządów płciowych w momencie porodu, ryzyko zakażenia noworodka wynosi około 30–50%. W przypadku zakażenia pierwotnego, czyli pierwszego epizodu choroby u matki, ryzyko transmisji jest wyższe niż w przypadku nawrotowej opryszczki.

Zakażenie może prowadzić do ciężkich komplikacji, takich jak zapalenie mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych czy zakażenie uogólnione. Aby zapobiec transmisji wirusa, lekarze często rekomendują cesarskie cięcie w przypadku aktywnej infekcji HSV u matki w momencie porodu.

Zakażenie po urodzeniu

Po narodzinach dziecko może zarazić się wirusem HSV-1 lub HSV-2 poprzez kontakt z osobą zakażoną. Jakie są najczęstsze drogi transmisji?

Bezpośredni kontakt z osobą mającą aktywne zmiany opryszczkowe, np. na ustach lub skórze twarzy. Pocałunki, dotyk czy nawet bliskość osoby zakażonej mogą być źródłem infekcji.
Współdzielenie przedmiotów osobistych: sztućców, kubków, ręczników lub smoczków. Jeśli osoba zakażona korzysta z tych przedmiotów i następnie używa ich dziecko, wirus łatwo przenosi się na niemowlę.
Droga kropelkowa: wirus HSV-1 obecny w ślinie osoby zakażonej może przedostać się do organizmu dziecka poprzez kichanie lub kaszel w jego obecności.

Zakażenie w trakcie karmienia piersią

Choć rzadko, możliwe jest przeniesienie wirusa opryszczki w trakcie karmienia piersią, jeśli matka ma zmiany opryszczkowe na piersi. Dlatego w przypadku zauważenia jakichkolwiek owrzodzeń na skórze w okolicy sutków należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem i unikać karmienia z zakażonej piersi do czasu jej wyleczenia.

Inne drogi zakażenia

Wirus HSV może być przeniesiony także poprzez kontakt z personelem medycznym lub innymi członkami rodziny, którzy mają aktywne zmiany skórne. W takich sytuacjach konieczne jest zachowanie szczególnych środków ostrożności, takich jak stosowanie rękawiczek podczas pielęgnacji dziecka oraz rygorystyczne przestrzeganie zasad higieny.

Opryszczki u niemowlaka – objawy wirusa

Objawy opryszczki u niemowlaka mogą być różnorodne i zależą od miejsca zakażenia oraz ogólnego stanu zdrowia dziecka. Opryszczka u niemowlaka – objawy to:

gorączka: temperatura ciała może wzrosnąć nawet do 40°C;
drażliwość i płaczliwość: dziecko staje się niespokojne i trudne do uspokojenia;
brak apetytu: ból w jamie ustnej może powodować niechęć do jedzenia i picia;
zwiększone ślinienie: nasilone wydzielanie śliny jest częstym objawem;
pęcherzyki i owrzodzenia: na skórze wokół ust, nosa, oczu, a czasem na palcach (jeśli dziecko ssie kciuk) pojawiają się małe pęcherzyki wypełnione płynem, które pękają, tworząc bolesne owrzodzenia;
opuchnięte i zaczerwienione dziąsła: mogą krwawić i być bolesne;
nieprzyjemny zapach z ust: spowodowany infekcją w jamie ustnej.

Jak wygląda opryszczka u niemowlaka?

Opryszczka u niemowlaka – jak wygląda? Początkowo pojawiają się małe, czerwone plamki, które przekształcają się w pęcherzyki wypełnione płynem. Po kilku dniach pęcherzyki pękają, tworząc owrzodzenia pokryte strupami. Zmiany te najczęściej lokalizują się wokół ust, nosa, oczu, a także na błonach śluzowych jamy ustnej.

Diagnostyka opryszczki u niemowląt

Rozpoznanie opryszczki u niemowlaka opiera się na:

wywiadzie medycznym: informacje o kontaktach z osobami zakażonymi HSV;
badaniu fizykalnym: lekarz wie, jak wygląda opryszczka u niemowlaka, może ocenić naocznie charakterystyczne zmiany skórne i śluzówkowe, a następnie polecić wykonanie badań wymazowych lub zastosować leczenie;
badaniach laboratoryjnych: testy PCR w celu wykrycia DNA wirusa, badania serologiczne w kierunku przeciwciał HSV.

Leczenie opryszczki u niemowlaka

Leczenie opryszczki u niemowlaka zależy od nasilenia objawów i wieku dziecka.

Leczenie miejscowe: stosowanie preparatów przeciwwirusowych w postaci maści lub żeli na zmiany skórne.
Leczenie ogólne: w cięższych przypadkach podaje się doustne lub dożylne leki przeciwwirusowe, takie jak acyklowir.
Łagodzenie objawów: podawanie leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych odpowiednich dla wieku dziecka.
Nawadnianie: zapewnienie odpowiedniego nawodnienia, zwłaszcza jeśli dziecko odmawia jedzenia i picia.

W przypadku noworodków i niemowląt z ciężkim przebiegiem choroby konieczna może być hospitalizacja w celu monitorowania i intensywnego leczenia.

Powikłania opryszczki u niemowląt

Nieleczona lub źle leczona opryszczka u niemowląt może prowadzić do poważnych powikłań.

Zapalenie mózgu (herpes simplex encephalitis)

Zapalenie mózgu to jedno z najgroźniejszych powikłań opryszczki u niemowląt. Dochodzi do niego, gdy wirus HSV przedostaje się przez barierę krew-mózg i wywołuje stan zapalny w tkance mózgowej. Zapalenie mózgu wywołane HSV wymaga natychmiastowej hospitalizacji i intensywnej terapii, w tym dożylnego podawania leków przeciwwirusowych, takich jak acyklowir. Bez leczenia śmiertelność w tej grupie pacjentów wynosi nawet 70%, a wielu wyleczonych dzieci może zmagać się z trwałymi uszkodzeniami mózgu, w tym z padaczką, opóźnieniem rozwoju czy trudnościami w nauce.

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (meningitis) to stan zapalny błon otaczających mózg i rdzeń kręgowy. Może wystąpić jako izolowane powikłanie lub w połączeniu z zapaleniem mózgu. U niemowląt objawy zapalenia opon mogą być niespecyficzne, co utrudnia szybką diagnozę. Podejrzenie tej choroby zawsze wymaga pilnego wykonania badań, takich jak punkcja lędźwiowa, w celu potwierdzenia obecności wirusa w płynie mózgowo-rdzeniowym.

Zakażenie uogólnione (herpes simplex disseminated infection)

Zakażenie uogólnione to najbardziej zaawansowana forma infekcji HSV u niemowląt, w której wirus rozprzestrzenia się z miejsca pierwotnego zakażenia na cały organizm. Zakażenie uogólnione wymaga pilnej hospitalizacji i intensywnego leczenia przeciwwirusowego oraz wsparcia funkcji życiowych. Bez leczenia choroba szybko prowadzi do wstrząsu septycznego i niewydolności wielonarządowej, co jest bezpośrednim zagrożeniem życia.

Profilaktyka opryszczki u niemowlaka

Zapobieganie zakażeniom wirusem opryszczki u niemowląt jest kluczowe. Poniżej przedstawiamy zasady profilaktyki, które mogą pomóc w ochronie najmłodszych przed zakażeniem.

Unikanie kontaktu z osobami z aktywną opryszczką: jeśli ktoś z otoczenia dziecka ma opryszczkę wargową, powinien unikać bezpośredniego kontaktu z niemowlęciem, w tym pocałunków i dotykania twarzy dziecka.
Higiena rąk: regularne mycie rąk przed kontaktem z dzieckiem jest podstawą profilaktyki.
Unikanie dzielenia przedmiotów osobistych: sztućce, kubki, ręczniki czy inne przedmioty używane przez osobę zakażoną nie powinny być współdzielone z niemowlęciem.
Bezpieczeństwo w czasie porodu: jeśli matka ma opryszczkę narządów płciowych w ostatnich tygodniach ciąży, należy omówić z lekarzem opcję porodu przez cesarskie cięcie, aby uniknąć zakażenia noworodka.

Opryszczka u niemowlaka – kiedy skonsultować się z lekarzem?

Każdy przypadek podejrzenia opryszczki u niemowlaka wymaga konsultacji lekarskiej. W szczególności niepokojące objawy, takie jak wysoka gorączka, trudności w oddychaniu, silne rozdrażnienie czy pojawienie się charakterystycznych zmian skórnych, powinny skłonić do natychmiastowej wizyty u specjalisty.

Warto rozważyć opcję wizyty online, aby szybko skonsultować się z lekarzem bez konieczności wychodzenia z domu. Lekarz online umożliwia szybki dostęp do porady medycznej, co jest szczególnie istotne w nagłych przypadkach.

Jak skorzystać z pomocy w Medicept?

Medicept oferuje różnorodne formy wsparcia medycznego, które pomagają w szybkim i wygodnym uzyskaniu diagnozy oraz odpowiednich zaleceń terapeutycznych.

Recepta online. Jeżeli dziecko potrzebuje leków przeciwwirusowych, można szybko zamówić receptę online.
Teleporada lekarska. Konsultacja w formie teleporady lekarskiej pozwala na wygodne omówienie objawów i uzyskanie porady lekarskiej.
E-zwolnienie. Jeśli opiekun dziecka potrzebuje zwolnienia z pracy, może łatwo otrzymać zwolnienie lekarskie online.
Wizyta stacjonarna. Medicept oferuje także możliwość tradycyjnej konsultacji w placówkach stacjonarnych.

Opryszczka u niemowląt wymaga natychmiastowej reakcji

Opryszczka u 3-miesięcznego niemowlaka to potencjalnie groźna infekcja, która wymaga szybkiej diagnozy i leczenia. Znajomość objawów, takich jak gorączka, drażliwość, owrzodzenia czy zmiany skórne, oraz świadomość sposobów zakażenia pozwala lepiej chronić zdrowie dziecka. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości warto skorzystać z usług Medicept, które zapewniają szybki dostęp do specjalistów zarówno w formie online, jak i stacjonarnej.

Źródła

prof. dr hab. n. med. Ernest Kuchar, Czy opryszczka jest groźna dla miesięcznego dziecka?

https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/112563,czy-opryszczka-jest-grozna-dla-miesiecznego-dziecka

prof. dr hab. n. med. Ernest Kuchar, Jak przebiega zakażenie wirusem opryszczki zwykłej u noworodków? Czy u dziecka z dodatnim wynikiem badania PCR, u którego nie obserwuje się objawów, należy rozpocząć leczenie acyklowirem? Bank krwi pępowinowej poinformował o wyhodowaniu HSV z krwi pępowinowej. Jak postąpić z bezobjawowym 7-tygodniowym niemowlęciem?

https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.19.25.10.

dr n. med. Andrzej Bacz, Zakażenie narządów płciowych wirusem opryszczki u kobiet w ciąży

https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/63122,zakazenie-narzadow-plciowych-wirusem-opryszczki-u-kobiet-w-ciazy

prof. dr hab. n. med. Bogumiła Milewska-Bobula, dr med. Bożena Lipka, Opryszczka u dzieci

https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/chorobyzakazne/67593,opryszczka-u-dzieci