“Terapia światłem” w łuszczycy

Łuszczyca jest jedną z najczęstszych przewlekłych chorób zapalnych skóry dotykającą nawet do 4,6% populacji ogólnej. Choroba ta, chociaż rzadko jest stanem zagrożenia życia, powoduje jednak istotne obniżenie jego komfortu. W leczeniu łuszczycy, obok stosowania leków ogólnych i miejscowych czy leczenia biologicznego, zastosowanie znajduje fototerapia. Na czym polega terapia światłem w łuszczycy?

Historia terapii światłem

Leczenie światłem, szczególnie zmian skórnych, było znane już od czasów starożytnych. Wynikało to prawdopodobnie z faktu otaczania wtedy szczególnym kultem bóstw solarnych. Fototerapię opartą na solidnych podstawach naukowych wprowadził do kanonu medycyny pod koniec XIX wieku Niels Finsen, wykorzystując ją w leczeniu gruźlicy skóry, za co zresztą został uhonorowany Nagrodą Nobla.

Na czym polega fototerapia łuszczycy?

Zabieg fototerapii w leczeniu łuszczycy polega na skierowaniu na zmiany skórne wywołane tym schorzeniem promieni ultrafioletowych (UV). Skóra pochłania emitowane za pomocą specjalnych lamp, światło UV, które niszczy w niej aktywne limfocyty. Następuje spowolnienie procesu wymiany komórek skóry odpowiedzialnych za łuszczenie się, ograniczenie zakresu stanów zapalnych a tym samym zredukowanie zmian chorobowych.

Naświetlanie lampami skórnych zmian łuszczycowych trwa zaledwie kilka minut. Przeprowadza się go w gabinecie dermatologicznym w specjalnej kabinie do fototerapii.

Cykl leczenia składa się zwykle z 2 lub 3 sesji tygodniowo, przez okres kilku miesięcy. Ważny dla bezpieczeństwa pacjenta jest tu czas trwania każdej sesji oraz częstotliwość. Zwykle naświetlania lampami przeprowadza się w okresie zimowym, gdy na zewnątrz słońce nie operuje zbyt intensywnie. W okresie pomiędzy sesjami pacjent powinien szczególnie chronić skórę, stosując kremy z filtrami, odzież ochronną i okulary przeciwsłoneczne.

“Terapia światłem” w łuszczycy- rodzaje promieniowania

Istnieją trzy główne rodzaje fototerapii obecnie stosowane w leczeniu łuszczycy: terapia szerokopasmowym promieniowaniem ultrafioletowym typu B (BB- UVB), wąskopasmowym ultrafioletem B (NB- UVB) oraz terapia wykorzystująca połączenie psoralenów z promieniowaniem ultrafioletowym typu A (PUVA). W ostatnich latach popularność wśród lekarzy i pacjentów zdobywa także terapia niebieskim światłem LED.

Terapia PUVA

PUVA to metoda leczenia światłem zwana również fotochemioterapią. Pacjent przed przystąpieniem do naświetlania otrzymuje światłouczulający środek chemiczny- psoralen. Może on być zastosowany w postaci doustnej, kąpieli, lub kremu/ żelu. Jego zadaniem jest podniesienie stopnia wrażliwości skóry na działanie promieniowania.

Metoda ta jest wysoce skuteczna w leczeniu łuszczycy- całkowita lub częściowa redukcja aktywności choroby zostaje osiągnięta, w zależności od źródła, od 79 do 90% leczonych przypadków.

Jednak możliwym efektem ubocznym PUVA- terapii są nudności i wymioty, często zmuszające pacjentów do przerwania i zamiany terapii.

Terapia UVB

Leczenie szerokopasmowym UVB było pierwszą, po świetle słonecznym, metodą światłolecznictwa zastosowaną w terapii łuszczycy. Obecnie w większości przypadków NB- UVB zastąpiło BB- UVB, ponieważ wykazano jego większą skuteczność w terapii łuszczycy.

Wytyczne Amerykańskiej Akademii Dermatologii zalecają obecnie NB- UVB jako fototerapię „pierwszego rzutu” w łuszczycy, przede wszystkim ze względu na łatwość jej stosowania i mniejszą ilość działań niepożądanych niż w przypadku terapii PUVA.

Terapia LED

Nowym kierunkiem rozwoju fototerapii łuszczycy jest wykorzystanie niebieskiego światła w lampach LED. W badaniach wykorzystujących linie komórkowe wykazano, że niebieskie światło pozbawione spektrum UV redukuje wytwarzanie cytokin przez komórki dendrytyczne oraz normalizuje proliferację fibroblastów i keratynocytów. Właściwości te są wyjątkowo pożądane w leczeniu łuszczycy. Obserwacje te zostały potwierdzone w szeregu badań klinicznych wykorzystujących przeznaczone do użytku domowego urządzenie emitujące przy pomocy LED niebieskie światło, ponadto nie odnotowano żadnych poważnych działań niepożądanych, a w opinii pacjentów leczenie to było bardzo dobrym zamiennikiem dotychczasowej terapii światłem UV.

Do tej pory terapia niebieskim światłem była wykorzystywana w trądziku, żółtaczce noworodkowej, a także zespole Criglera- Najjara.

Należy przeprowadzić większą liczbę badań, jednak dotychczasowe wyniki wskazują, że jest to obiecująca metoda terapii w łuszczycy.

Zalety terapii światłem w łuszczycy

Fototerapia pozostaje nadal „złotym standardem” leczenia łuszczycy ze względu na kilka cech, wyróżniających ją spośród innych metod leczenia. Po pierwsze fototerapia wykazuje wysoką skuteczność, po drugie jest stosunkowo mało kosztowna, a po trzecie jest bezpieczną i względnie pozbawioną działań niepożądanych formą terapii. W przypadku leczenia UVR ogólnoustrojowe działanie immunosupresyjne jest mniejsze niż przy stosowaniu terapii biologicznych i systemowych.