Dlaczego ochrona skóry latem jest tak ważna?
Nie wyobrażasz sobie lata bez kąpieli słonecznych? A może należysz do osób, u których nawet krótka ekspozycja na światło słoneczne powoduje bolesne zaczerwienienie skóry? Niezależnie od wieku, płci czy fototypu skóry, ochrona przed promieniowaniem UV powinna być w okresie letnim priorytetem. Dlaczego? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w poniższym artykule!
Promieniowanie ultrafioletowe i jego wpływ na skórę człowieka
Promieniowanie ultrafioletowe, nazywane potocznie promieniowaniem UV, to część spektrum promieniowania słonecznego, która nie jest widoczna dla ludzkiego oka. Promienie przechodzące przez atmosferę i docierające do nas dzielimy na UV-A (o długości fali między 315 a 380 nm) oraz UV-B (o długości fali między 280 a 315 nm). Promieniowanie UV ma ogromny wpływ na człowieka, stymulując między innymi syntezę witaminy D i tworząc opaleniznę, lecz ekspozycja na nie niesie za sobą również negatywne skutki.
Promieniowanie UV a rozwój nowotworów skóry
Według starszych raportów Światowej Organizacji Zdrowia promieniowanie UV przyczynia się do 60 tysięcy zgonów rocznie. Jest to wynik chorób bezpośrednio związanych z nadmierną ekspozycją na światło słoneczne, głównie nowotworów skóry. Badania naukowe udowodniły, że promieniowanie UV wiąże się z rozwojem co najmniej trzech nowotworów złośliwych skóry:
- czerniaka złośliwego,
- raka kolczystokomórkowego,
- raka podstawnokomórkowego.
Ryzyko pojawienia się zmian nowotworowych wzrasta wraz z długością i częstotliwością ekspozycji na promienie UV, przy czym bardziej zagrożone są osoby o jasnej karnacji. Blada, piegowata skóra, jasne włosy czy niebieskie oczy mogą zwiększać ryzyko zachorowania na złośliwy nowotwór skóry nawet dwukrotnie!
Przy okazji warto również wspomnieć, że nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV może skutkować rozwojem zaćmy ze stopniowym pogorszeniem, a nawet utratą wzroku.
Fotostarzenie skóry – jak promienie UV wpływają na nasz wygląd?
Mogłoby się wydawać, że światło słoneczne zdecydowanie sprzyja naszej urodzie. W końcu złocista opalenizna jest obecnie niezwykle pożądana, o czym może świadczyć popularność solariów czy produktów samoopalających. Niestety, w dłuższej perspektywie czasu promieniowanie UV znacznie pogarsza wygląd naszej skóry.
Zjawisko fotostarzenia skóry, czyli przyspieszonego jej starzenia pod wpływem światła słonecznego, jest ściśle związane z działalnością wolnych rodników. Promienie UV stymulują powstawanie w skórze reaktywnych form tlenu, takich jak nadtlenek wodoru, rodnik hydroksylowy, czy anion ponadtlenkowy. Cząsteczki te są wysoce reaktywne, przez co prowadzą do uszkodzenia łańcuchów DNA, białek i błon komórkowych. Przewlekły stres oksydacyjny w obrębie skóry skutkuje stopniową degradacją kolagenu i elastyny, przez co skóra traci swoją jędrność, a na jej powierzchni zaczynają być widoczne zmarszczki.
Jak chronić swoją skórę przed szkodliwością promieniowania UV?
Specjaliści biją na alarm, że pomimo świadomości społeczeństwa na temat fotoprotekcji, wciąż zdecydowana większość osób stosuje ją w nieodpowiedni sposób. Każda dłuższa ekspozycja na światło słoneczne wymaga zastosowania środków ochronnych, nie tylko w celu zmniejszenia ryzyka poparzenia słonecznego, ale także, żeby uchronić się przed rozwojem zmian nowotworowych.
Filtry UV i ich rodzaje
Temat filtrów UV to niezwykle szerokie zagadnienie, choć jego znajomość stanowi spore ułatwienie przy wyborze odpowiednich kosmetyków. Filtry przeciwsłoneczne, zawarte w kremach i mleczkach do opalania, to nic innego jak związki chemiczne, które mają za zadanie chronić skórę przed promieniowaniem słonecznym. Można je podzielić na:
- filtry chemiczne – takie jak oktokrylen czy silatrisol – działają poprzez pochłanianie energii niesionej przez promieniowanie UV;
- filtry fizyczne – takie jak dwutlenek tytanu czy tlenek cynku – ich działanie polega na odbijaniu i rozpraszaniu promieniowania UV.
Należy podkreślić, że nie istnieje obecnie jeden, w pełni skuteczny filtr UV. W kremach przeciwsłonecznych możemy zwykle znaleźć mieszaninę filtrów chemicznych i fizycznych, która gwarantuje ochronę zarówno przed UV-A, jak i UV-B.
Jak prawidłowo aplikować krem z filtrem przeciwsłonecznym?
Krem z filtrem UV należy zaaplikować minimum 20 minut przed ekspozycją na słońce. Do tego czasu dojdzie do wchłonięcia filtrów chemicznych i ich aktywacji. Podczas przebywania na zewnątrz konieczne jest ponowne użycie preparatu ochronnego co 2,5 godziny, a także każdorazowo po spoceniu się czy kąpieli w wodzie, nawet jeżeli kosmetyk określany jest jako wodoodporny.
Co warto wiedzieć o innych metodach fotoprotekcji?
Wydaje Ci się, że kremy z filtrem przeciwsłonecznym to jedyna forma fotoprotekcji? Nic bardziej mylnego! Istnieją jeszcze inne metody ochrony przed promieniowaniem UV, które mogą stanowić doskonałe uzupełnienie. Można zaliczyć do nich między innymi:
- kapelusze i czapki z daszkiem,
- parasole przeciwsłoneczne,
- okulary przeciwsłoneczne,
- zakrywającą ciało odzież.
- D’Orazio J, Jarrett S, Amaro-Ortiz A, Scott T. UV radiation and the skin. Int J Mol Sci. 2013;14(6):12222-12248. Published 2013 Jun 7.
- Gabros S, Nessel TA, Zito PM. Sunscreens And Photoprotection. [Updated 2020 Sep 29]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537164/