Atopowe zapalenie skóry u dorosłych – jak łagodzić objawy choroby?
Liczba osób dotkniętych schorzeniami o podłożu alergicznym każdego roku wzrasta. Jedną z najczęściej występujących chorób z tej grupy jest atopowe zapalenie skóry. Powszechnie uważa się, że dotyczy ono jedynie małych dzieci, jednak nie tak rzadko cierpią na nie także dorośli. Borykasz się z uporczywym świądem i wysuszeniem skóry? Być może to właśnie atopowe zapalenie skóry! Dowiedz się, jak szybko zredukować objawy tej choroby.
Atopowe zapalenie skóry – choroba, która dotyczy nawet 15% społeczeństwa.
Na AZS, czyli atopowe zapalenie skóry, choruje około 15-30% dzieci i tylko 2-10% dorosłych. Schorzenie to zazwyczaj ujawnia się w pierwszych latach życia i wykazuje tendencję do samoistnego ustępowania. Co zadziwiające, u jednej na cztery dorosłe osoby pierwsze objawy AZS wystąpiły dopiero po osiągnięciu pełnoletności.
Czym jest AZS?
Atopowe zapalenie skóry, nazywane również egzemą, to przewlekła i nawrotowa choroba skóry o charakterze zapalnym. Dokładne przyczyny tego schorzenia nie są do dziś poznane, choć przypuszcza się, że duże znaczenie w jej rozwoju ma zaburzenie w genie kodującym filagrynę – białko niezbędne do prawidłowej budowy bariery naskórkowej. Liczne badania wykazały, że na pojawienie się atopowego zapalenia skóry wpływ mają głównie czynniki środowiskowo-genetyczne. Oznacza to więc, że nie jest to choroba zakaźna i bezpośredni kontakt z chorym nie jest zagrożeniem dla zdrowych osób.

Atopowe zapalenie skóry jest bezpośrednio związane z nadmierną reakcją układu immunologicznego. Świadczy o tym między innymi istnienie zjawiska określanego jako „marsz alergiczny”. Opisuje ono częste współistnienie chorób atopowych, do których zalicza się:

• atopowe zapalenie skóry;
• alergie pokarmowe;
• alergiczny nieżyt nosa;
• astmę oskrzelową.

Objawy atopowego zapalenia skóry
Objawy AZS często różnią się, w zależności od wieku chorego. Zmiany skórne u dorosłych najczęściej występują w okolicy dołów łokciowych i podkolanowych oraz na podudziach i grzbietowej stronie stopy. Do częstych lokalizacji zalicza się także twarz, skórę głowy, dłonie oraz okolicę narządów płciowych.

Zmiany początkowo przyjmują postać zaczerwienionych grudek lub blaszek, które wywołują u chorego intensywny świąd. Często dochodzi do samoistnego powstawania trudno gojących się ran i nadżerek, które mogą ulec wtórnemu nadkażeniu drobnoustrojami. W przypadku przewlekłego AZS u dorosłych skóra często ulega pogrubieniu, a nawet lichenifikacji. Jeśli chory drapie zmiany chorobowe, może także dojść do pojawienia się przeczosów, czyli charakterystycznych ubytków w skórze.
Jak radzić sobie z objawami AZS?
Z opinii specjalistów wynika, że atopowe zapalenie skóry u dorosłych to często najtrudniejsza w leczeniu postać tej choroby. Chorzy mierzą się z intensywnymi objawami, które zaburzają ich samoocenę, a także w znacznym stopniu wywierają negatywny wpływ na wszystkie aspekty życia codziennego. Redukcja objawów atopowego zapalenia skóry wymaga przede wszystkim regularnej pielęgnacji, a niekiedy wsparcia ze strony farmakologii.
Codzienna pielęgnacja skóry to podstawa!
Pielęgnacja skóry może być niekiedy jedyną formą terapii AZS, zwłaszcza, gdy objawy choroby nie są zaawansowane. Osoby z atopową skórą powinny w tym celu używać emolientów – specjalnych preparatów o silnych właściwościach nawilżających i natłuszczających, które regenerują i wspomagają działanie naturalnej bariery ochronnej skóry. Jak prawidłowo używać emolientów?

Większość specjalistów zaleca stosowanie preparatów emolientowych dwa razy dziennie, do trzech minut po wyjściu z kąpieli. Pozwala to na zatrzymanie wilgoci w naskórku, co zapobiega nadmiernemu wysuszeniu skóry. Co istotne, w przypadku równoczesnej terapii miejscowej, na skórę należy najpierw należy zaaplikować krem lub maść z lekiem, a następnie emolient.

W ramach pielęgnacji skóry z AZS warto także unikać czynników, które wywołują zaostrzenie się objawów choroby. Zalicza się do nich między innymi:

• czynniki chemiczne, takie jak detergenty, barwniki czy konserwanty;
• podrażnienia mechaniczne, wywołane przede wszystkim drapaniem zmian chorobowych, ale również ubraniami z szorstkich materiałów;
• czynniki środowiskowe, czyli skrajne temperatury i niska wilgotność powietrza;
• alergeny, takie jak roztocza, pyłki roślin, toksyny grzybów i bakterii, a także alergeny pokarmowe;
• czynniki psychogenne;
• infekcje skórne;
• zmiany hormonalne.

Co warto wiedzieć o leczeniu atopowego zapalenia skóry u dorosłych?
Farmakoterapia atopowego zapalenia skóry opiera się przede wszystkim na terapii miejscowej. Jest ona wdrażana głównie w przypadku zaostrzenia objawów choroby. Zaleca się stosowanie preparatów zawierających:

• glikokortykosteroidy – hydrokortyzon (Hydrocortisonum, Maxicortan), mometazon (Elosone, Momecutan) czy betametazon (Beloderm, Diprolene);
• inhibitory kalcyneuryny – takrolimus (Protopic) czy pimekrolimus (Elidel);
• substancje przeciwdrobnoustrojowe – w przypadku podejrzenia nadkażeń grzybiczych: ketokonazol (Nizoral), cyklopiroksolamina (Batrafen) lub bakteryjnych: mupirocyna (Bactroban, Taconal), kwas fusydowy (Fucidin, Hylosept).

Zaawansowane zmiany w przebiegu AZS mogą wymagać wprowadzenia terapii ogólnoustrojowej. Takie leczenie zazwyczaj odbywa się w warunkach szpitalnych, pod okiem doświadczonych specjalistów. W ramach ogólnej terapii atopowego zapalenia skóry stosuje się:

• glikokortykosteroidy doustne;
• cyklosporynę A;
• dupilumab;
• metotreksat;
• azatioprynę;
• mykofenolan mofetylu.

1. Kolb L, Ferrer-Bruker SJ. Atopic Dermatitis. [Updated 2020 Aug 13]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK448071/
2. Kanwar AJ. Adult-onset Atopic Dermatitis. Indian J Dermatol. 2016;61(6):662-663.
3. Vakharia PP, Silverberg JI. Adult-Onset Atopic Dermatitis: Characteristics and Management. Am J Clin Dermatol. 2019 Dec;20(6):771-779.