Jak postąpić w przypadku pominięcia tabletki antykoncepcyjnej?

Pierwsza tabletka antykoncepcyjna trafiła do sprzedaży w 1960 roku. Dziś jest to jedna z najpopularniejszych metod antykoncepcji, wyróżniająca się dużą wygodą i skutecznością. Często jednak zdarza się, że zapominamy o jej zażyciu bądź jej działanie jest osłabione przez pewne choroby i dolegliwości. Czy wiesz jak wtedy postąpić, by uniknąć nieplanowanej ciąży?

Tabletka antykoncepcyjna – metoda antykoncepcji o wysokiej skuteczności

Szacuje się, że wśród kobiet w wieku rozrodczym, aż 25% wybrało pigułki hormonalne jako główną metodę antykoncepcji. Związane jest to głównie z ich wysoką skutecznością, o czym świadczy niski wskaźnik Pearla. Dla pigułki jednofazowej jest to 0,2-0,5, a dla dwufazowej – 0,7. Oznacza to, że przy sumiennym stosowaniu, właśnie taki jest odsetek kobiet zachodzących w ciążę, pomimo stosowania antykoncepcji.

Jak działa tabletka antykoncepcyjna?

Działanie tabletki antykoncepcyjnej jest wielokierunkowe. Preparaty hormonalne wpływają przede wszystkim na:

• zahamowaniu owulacji;
• zagęszczeniu śluzu w szyjce macicy, co zapobiega przemieszczaniu się plemników;
• zahamowaniu kurczliwości jajowodów;
• zmianie w budowie błony śluzowej macicy, która uniemożliwia zagnieżdżenie się zarodka.

Czym różnią się między sobą poszczególne preparaty?

Temat antykoncepcji hormonalnej może być dla wielu osób nieco przytłaczający. Nic w tym dziwnego – obecnie na rynku możemy znaleźć kilka typów tabletek antykoncepcyjnych. Nie jest to jednak tak skomplikowane, jak mogłoby się wydawać. Tabletki antykoncepcyjne, ze względu na ich skład, dzieli się na:

• tabletki jednoskładnikowe – np. Cerazette, Dessette Mono, Azalia – zawierają jeden rodzaj hormonów, czyli progestagen. Mają mniej przeciwwskazań do stosowania, dlatego dobrze sprawdzają się u kobiet zagrożonych zakrzepicą żylną oraz w trakcie laktacji.

• tabletki dwuskładnikowe – składają się z dwóch hormonów, czyli estrogenu i progestagenu. W zależności od różnic w proporcjach hormonów, dzieli się je na tabletki:
  • jednofazowe – np. Yasmin, Yasminelle, Atywia – wszystkie pigułki w blistrze mają takie samo stężenie hormonów;
  • dwufazowe – np. Zoely, Anteovin – blister zawiera dwa typy tabletek, które różnią się między sobą zawartością progestagenu, co ma na celu lepsze odzwierciedlenie naturalnego cyklu miesięcznego;
  • trójfazowe – np. Trisiston, Triquilar – blister zawiera trzy typy tabletek o różnym stężeniu progestagenów i estrogenów;
  • czterofazowe – np. Qlaira – blister zawiera aż cztery typy tabletek o zmiennym stężeniu hormonów. Preparaty te są też z powodzeniem stosowane w ramach hormonalnej terapii zastępczej, gdyż dobrze regulują gospodarkę hormonalną.

Pominięcie tabletki antykoncepcyjnej to częsty problem wielu kobiet

Powstało wiele badań statystycznych, które wskazują, że odsetek kobiet zapominających o zażyciu pigułki antykoncepcyjnej jest naprawdę duży. Z jednego z nich wynika, że nawet 47% kobiet powyżej 18 roku życia zapomina o jednej lub kilku tabletkach w ciągu jednego cyklu miesięcznego. W takim wypadku skuteczność antykoncepcji drastycznie maleje, a wskaźnik Pearla może osiągnąć nawet 7!

Postępowanie w przypadku pominięcia tabletki antykoncepcyjnej

Przede wszystkim, jeśli zapomnisz o tabletce antykoncepcyjnej, nie należy od razu wpadać w panikę. W pierwszym momencie warto sięgnąć po ulotkę dołączoną do opakowania pigułek – większość z nich zawiera dokładne informacje jak się zachować w takiej sytuacji. Ogólne schematy postępowania zależą przede wszystkim od czasu, który minął od przyjęcia ostatniej pigułki, a także ilości pominiętych dawek.

W przypadku pominięcia 1 tabletki antykoncepcyjnej:

• do 12 godzin – ochrona przed ciążą nie jest zmniejszona, należy jednak jak najszybciej zażyć pominiętą tabletkę, a pozostałe dawki zażywać o zwykłej porze;

• powyżej 12 godzin – ochrona przed ciążą może być zmniejszona. Należy jak najszybciej zażyć pominiętą tabletkę oraz stosować dodatkową formę antykoncepcji przez kolejne 7 dni.

W przypadku pominięcia 2 lub więcej tabletek:

• w 1. i 2. tygodniu cyklu – należy przyjąć jak najszybciej ostatnią zapomnianą tabletkę, nawet jeśli oznaczałoby to wzięcie dwóch tabletek na raz. Konieczne jest również stosowanie przez kolejny tydzień dodatkowej formy antykoncepcji.

• w 3. tygodniu cyklu – kobieta może wybrać między dwiema opcjami:
  • zażyciem aktualnej oraz ostatnio zapomnianej tabletki, a po zakończeniu opakowania zrezygnowanie z przerwy pomiędzy opakowaniami;
  • zaprzestaniem przyjmowania tabletek z danego opakowania i wliczeniu pominiętych tabletek w 7-dniową przerwę pomiędzy opakowaniami.

Kiedy warto pomyśleć o antykoncepcji awaryjnej?

W przypadku pominięcia kilku pigułek i nie zastosowania dodatkowej metody antykoncepcji, warto rozważyć użycie antykoncepcji awaryjnej. Obecnie dostępne są dwa preparaty:

• Escapelle – zawiera lewonorgestrel, który hamuje owulację. Lek zapobiega ciąży, gdy jest przyjęty do 72 godzin po niezabezpieczonym stosunku;
• EllaOne – zawiera octan uliprystalu, który hamuje owulację i dodatkowo zapobiega zagnieżdżeniu się zarodka w ścianie macicy. Lek wykazuje skuteczność, gdy jest przyjęty do 120 godzin po niezabezpieczonym stosunku.

1. Chabbert-Buffet N, Jamin C, Lete I, Lobo P, Nappi RE, Pintiaux A, Häusler G, Fiala C. Missed pills: frequency, reasons, consequences and solutions. Eur J Contracept Reprod Health Care. 2017 Jun;22(3):165-169.

2. Cooper DB, Mahdy H. Oral Contraceptive Pills. [Updated 2020 Aug 23]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430882/