Choroba Hashimoto – najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy
Szacuje się, że choroba Hashimoto dotyczy blisko 5% społeczeństwa. Niestety liczba ta może być mocno niedoszacowana z uwagi na zbyt wolną diagnostykę schorzeń tarczycy. Niedoczynność tego gruczołu rozwija się skrycie, a objawy choroby często przybierają maskę innych schorzeń. W dzisiejszym artykule przedstawiamy najważniejsze informacje na temat choroby Hashimoto – jednego z najczęściej występujących zapaleń tarczycy.
Co należy wiedzieć o autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy typu Hashimoto?
Choroba Hashimoto należy do schorzeń autoimmunologicznych, czyli związanych z nadmierną reakcją układu odpornościowego na tkanki organizmu. W przebiegu tej choroby dochodzi do wytworzenia przeciwciał przeciwko antygenom tarczycy takich jak antyTPO czy antyTG. Jednocześnie gruczoł jest niszczony przez naciek komórek odpornościowych, który wywołuje zapalenie z późniejszym włóknieniem gruczołu. Reakcje toczące się w obrębie tarczycy powodują upośledzenie jej funkcji i spadek wydzielania hormonów.
Choroba Hashimoto – objawy świadczące o rozwijającej się niedoczynności tarczycy
Objawy choroby Hashimoto są niezwykle zróżnicowane. Schorzenie to często rozwija się niepostrzeżenie przez długie miesiące bądź lata, a zła samopoczucie bywa tłumaczone przemęczeniem. Co powinno skłonić nas do rozważenia diagnostyki? Wczesne objawy choroby Hashimoto obejmują:
- zimną i suchą skórę;
- częste zaparcia;
- uczucie przewlekłego zmęczenia;
- wzrost masy ciała.
W miarę postępowania choroby, gdy niedoczynność tarczycy jest coraz bardziej zaawansowana, objawy przybierają na sile. Można wtedy zaobserwować między innymi:
- zmniejszoną tolerancję na niskie temperatury;
- zmniejszoną potliwość;
- zmniejszenie siły mięśniowej;
- spowolnienie pracy serca;
- obrzęk twarzy, powiek, dłoni lub stóp;
- wypadanie włosów;
- zaburzenia miesiączkowania;
- stany depresyjne;
- zaburzenia pamięci.
Objawów niedoczynności tarczycy nie należy bagatelizować. Nieleczona dolegliwość przyczynia się do rozwoju wielu chorób, w tym otyłości, depresji, niepłodności czy schorzeń sercowonaczyniowych. Bezpośrednią konsekwencją zaniedbania choroby Hashimoto może być również śpiączka hipometaboliczna, która jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia.
Jak zdiagnozować chorobę Hashimoto?
Pierwszym krokiem przy podejrzeniu choroby Hashimoto jest wykonanie badań laboratoryjnych. Do najważniejszych parametrów zalicza się oznaczenie stężenia:
- TSH, czyli hormonu tyreotropowego;
- fT3, czyli wolnej frakcji trijodotyroniny;
- fT4, czyli wolnej frakcji tyroksyny;
- przeciwciał antyTPO.
Wszelkie nieprawidłowości w wynikach są wskazaniem do wizyty u lekarza endokrynologa. Specjalista pogłębia diagnostykę poprzez wykonanie badania ultrasonograficznego. Charakterystyczny obraz gruczołu tarczowego w badaniu USG i wyniki badań laboratoryjnych wystarczą do rozpoznania choroby Hashimoto.
Na czym polega leczenie choroby Hashimoto
Niestety, podobnie jak w przypadku większości schorzeń na tle autoimmunologicznym, współczesna medycyna nie posiada lekarstwa na chorobę Hashimoto. Nie oznacza to jednak, że chorzy są skazani na złe samopoczucie i powikłania. Obecnie stosowane terapie skupiają się głównie na substytucji brakującego hormonu tarczycy, dzięki czemu objawy choroby są praktycznie nieodczuwalne.
Podstawą leczenia niedoczynności tarczycy wywołanej chorobą Hashimoto jest terapia substytucyjna
Leczenie choroby Hashimoto skupia się na sztucznej substytucji hormonów tarczycy. W terapii wykorzystuje się preparaty zawierające:
- tyroksynę – na przykład Euthyrox, Letrox czy Eltroxin;
- tyroksynę w połączeniu z liotyroniną – przeparat Novothyral.
Substytucja hormonalna w chorobie Hashimoto jest wymagana przez całe życie. Dawka przyjmowanych hormonów powinna być dostosowana do stopnia zaawansowania niedoczynności tarczycy i regularnie korygowana, w oparciu o badania laboratoryjne. Sumienne przyjmowanie hormonów jest niezbędne, by zachować dobre samopoczucie i ustrzec się przed powikłaniami zaniedbanej niedoczynności tarczycy.
Choroba Hashimoto a dieta – jakie są zalecenia dla chorych?
W mediach można niekiedy spotkać się z informacjami o specjalnych dietach leczących chorobę Hashimoto. O ile takie nowinki nie są zgodne z aktualną wiedzą naukową, badania potwierdzają, że odpowiednie żywienie może mieć wpływ na przebieg schorzenia. Przede wszystkim należy pamiętać o zasadach racjonalnej i zbilansowanej diety, która uwzględnia odpowiednią podaż makro i mikroelementów.
Czy chorzy na Hashimoto powinni przejść na dietę bezglutenową? Niekoniecznie! Publikacje naukowe wskazują, że u chorych osób występuje zwiększone ryzyko zachorowania na inne choroby autoimmunologiczne, w tym celiakię. Jeśli jednak chory na Hashimoto po spożyciu produktów zbożowych czuje się dobrze, a badania laboratoryjne są w normie, nie ma podstaw, by wprowadzać dietę bezglutenową.
Warto jednak pamiętać o żywności zawierającej tzw. związki goitrogenne, które hamują wchłanianie jodu przez gruczoł tarczowy. Chorzy powinni ograniczyć spożywanie surowych warzyw kapustnych takich jak kalafior, brokuł czy jarmuż. Związki goitrogenne występują także w warzywach strączkowych oraz orzeszkach ziemnych i migdałach. Dobrą informacją jest fakt, że związki te rozpadają się pod wpływem wysokiej temperatury.
- Pyzik A, Grywalska E, MatyjaszekMatuszek B, Roliński J. Immune disorders in Hashimoto’s thyroiditis: what do we know so far?. J Immunol Res. 2015;2015:979167.
- Mincer DL, Jialal I. Hashimoto Thyroiditis. [Updated 2020 Aug 10]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459262/
- Rayman MP. Multiple nutritional factors and thyroid disease, with particular reference to autoimmune thyroid disease. Proc Nutr Soc. 2019 Feb;78(1):3444.