Stwardnienie rozsiane – ciężka choroba neurologiczna

Stwardnienie rozsiane jest chorobą atakującą układ nerwowy. Powoduje zaburzenie wielu funkcji, m.in. związanych z poruszaniem się czy trzymaniem moczu. W konsekwencji prowadzi do trwałej niepełnosprawności. Na ten moment stwardnienie rozsiane jest chorobą nieuleczalną. Sprawdź, jakie są pierwsze objawy stwardnienia rozsianego i jak przebiega schorzenie.

Stwardnienie rozsiane – co to za choroba?

Stwardnienie rozsiane to schorzenie polegające na demielinizacji ośrodkowego układu nerwowego. Oznacza to, że tzw. otoczka mielinowa, otulająca aksony (odpowiedzialne za przekazywanie impulsów nerwowych), ulega stopniowemu zniszczeniu i zanikowi.

Tym samym akson pozostaje bez ochrony, co czyni go bardziej podatnym np. na stany zapalne. Bez osłonki mielinowej przestaje działać prawidłowo.

Choroba ma 4 postacie :

• rzutowo-remisyjną – pojawiają się okresy nasilenia objawów choroby i ich wygaszenia, schorzenie nie postępuje;
• pierwotnie postępującą – choroba cały czas postępuje od samego początku, ma to jednak łagodny przebieg;
• wtórnie postępującą – choroba pogłębia się po każdym rzucie. Pojawiają się naprzemiennie okresy rzutu i lekkiej stabilizacji schorzenia;
• postępująco-rzutową – choroba postępuje od samego początku, ma stosunkowo gwałtowniejszy przebieg;

Stwardnienie rozsiane dotyczy osób w różnym wieku. Może pojawiać się już w okolicy 20. roku życia. Niekiedy schorzenie ma swoje początki jeszcze w dzieciństwie. W przeważającej większości choroba częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn.

Stwardnienie rozsiane – przyczyny

Choć stwardnienie rozsiane staje się coraz częstszą chorobą, to nadal nie ustalono jej dokładnych przyczyn. Wiadomo z pewnością, że istnieje pewna zależność między środowiskiem a występowaniem choroby.

Im bardziej dynamiczne warunki życia i wyższy poziom postępu cywilizacyjnego, tym większy odsetek chorych. Nie udało się natomiast ustalić, które dokładnie czynniki sprzyjają rozwojowi schorzenia.

Wskazuje się również na znaczącą rolę między czynnikami środowiska a predyspozycjami genetycznymi w wystąpieniu choroby. Przyczyną mogą być również zaburzenia układu nerwowego oraz autoimmunologiczne.

Stwardnienie rozsiane – jak się zaczyna?

Przy stwardnieniu rozsianym wyróżnia się tzw. zespół pierwszych objawów. Są to pierwsze symptomy wskazujące na możliwy rozwój choroby. Należy do nich :

• pogorszenie widzenia, zwłaszcza pojawienie się zapalenia pozagałkowego nerwu wzroku (diamtralnie spada ostrość widzenia);
• neuralgia nerwu trójdzielnego, czyli pogorszenie czucia twarzy;
• zawroty głowy;
• zaburzenie poruszania się (np. chwiejność, problem z równowagą).

Pierwszym sygnałem, zwiastującym niedowłady obecne w chorobie, jest skłonność do szybkiego męczenia się kończyn.

Stwardnienie rozsiane – objawy

Objawy towarzyszące chorobie mają przede wszystkim charakter neurologiczny. Najbardziej typowe są niedowłady. Wraz z postępem choroby prowadzą do nieodwracalnej niepełnosprawności, a w ostateczności mogą wpłynąć na całkowitą niezdolność do wykonywania ruchu daną kończyną/kończynami.

Poza pierwszymi sygnałami choroby, wyróżnia się :

• niedowłady, najczęściej dolnych kończyn;
• mrowienie, drętwienie i drżenie kończyn;
• specyficzny sposób chodzenia – wynika on m.in. z zaburzeń równowagi, pojawia się uczucie „ściągania” na jedną stronę, dodatkowo występują niedowłady, które utrudniają prawidłowe chodzenie;
• zaburzenia czucia, związane np. z nagłym pojawianiem się uczucia zimna/ciepła;
• pogorszenie wzroku, może mieć postać rzutową, po której pozostaje trwały ślad (w skrajnych przypadkach może doprowadzić do ślepoty);
• zaburzenia kontroli zwieraczy, zarówno odpowiedzialnych za wydzielanie moczu (najczęściej), jak i odbytniczych (rzadziej). Pojawiają się problemy z utrzymaniem moczu lub silna potrzeba mikcji i jednoczesny brak możliwości wydalenia;
• zaburzenia seksualne – są bardzo powszechne przy stwardnieniu rozsianym. Najczęściej występują zaburzenia erekcji. Trudności w życiu seksualnym wynikają również z innych objawów choroby, np. nietrzymania moczu i powodują obniżenie satysfakcji z życia.

Ze względu na charakter choroby w jej przebiegu mogą pojawić się zaburzenia psychiczne, np. depresja.

Stwardnienie rozsiane – ile trwa?

Stwardnienie rozsiane jest chorobą nieuleczalną, trwa więc przez całe życie. Ma jednak okresy swojej stabilizacji, w czasie których możliwy jest nawet powrót niektórych funkcji (wszystko zależy od zaawansowania i charakteru choroby).

Okresy rzutów choroby wiążą się z zaostrzeniem obecnych objawów lub pojawieniem się nowych. Występują one zwykle raz na rok lub 2 lata.

Leczenie stwardnienia rozsianego polega przede wszystkim na systematycznej rehabilitacji oraz przyjmowaniu odpowiednich lekarstw. Ich zadaniem jest przede wszystkim łagodzenie objawów choroby.

---

1. Stasiołek, M., Mycko, M., Selmaj, K. “Patogeneza stwardnienia rozsianego”, Polski Przegląd Neurologiczny, 2005.
2. Bobkowicz-Lewartowska, L., Diedrich, S. “Poczucie sensu życia u chorych na stwardnienie rozsiane”, Niepełnosprawność Półrocznik Naukowy, 2010, 4.
3. Bartosik-Psujek, H. i inni. “Nowoczesne leczenie objawowe w stwardnieniu rozsianym”, Polski Przegląd Neurologiczny, 2013.