Otyłość ﹘ jakie są możliwości leczenia tej choroby?
Nadwaga i otyłość to choroby, które w ogromnym stopniu oddziałują na zdrowie człowieka. Odsetek Polaków zmagających się z nadmierną masą ciała dramatycznie rośnie, a problem ten coraz częściej dotyczy także dzieci. Jakie są przyczyny otyłości? Jak można wspomóc proces odchudzania? Odpowiedź na te pytania znajdziesz w poniższym artykule!
Otyłość ‒ jedna z najpoważniejszych chorób XXI wieku
Problem nadwagi i otyłości dotyczy niemal wszystkich krajów wysokorozwiniętych. Badania statystyczne wskazują, że 23% Polek i 25% Polaków zmaga się z otyłością. Niepokojące są również dane o nadwadze, na którą w Polsce cierpi aż 53% kobiet i 68% mężczyzn. Sytuacja jest tak poważna, że specjaliści alarmują już o epidemii.
Czym właściwie jest otyłość?
Definicja Światowej Organizacji Zdrowia opisuje nadwagę i otyłość jako choroby związane z nieprawidłową lub nadmierną akumulacją tkanki tłuszczowej. Najpopularniejszym narzędziem służącym do diagnostyki tych schorzeń jest wskaźnik masy ciała, zwany także wskaźnikiem BMI (ang. body mass index).
Wskaźnik BMI jest ilorazem masy ciała (w kilogramach) w stosunku do wzrostu (w centymetrach) podniesionego do kwadratu. Wynik powyżej 25 świadczy o nadwadze, a powyżej 30 ‒ o otyłości. Warto zaznaczyć, że wskaźnik BMI nie może być używany w diagnozowaniu otyłości u dzieci, a także u kulturystów.
Innym narzędziem jest stosunek obwodu talii do obwodu bioder. Współczynnik ten służy do wykrycia otyłości brzusznej. Można ją stwierdzić, gdy stosunek ten jest równy bądź wyższy 0,85 u kobiet i 1,0 u mężczyzn.
Jakie są przyczyny otyłości?
Nie ulega wątpliwości, że najczęstszą przyczyną otyłości jest nadmierna podaż energii wraz ze spożywanymi pokarmami w stosunku do zapotrzebowania organizmu. Wzrost tkanki tłuszczowej jest nieuniknioną konsekwencją złych nawyków żywieniowych, nierzadko połączonych z niską aktywnością fizyczną. Warto jednak pamiętać, że istnieje szereg schorzeń zdrowotnych, które znacznie zwiększają ryzyko nadmiernego wzrostu masy ciała.
Do schorzeń sprzyjających rozwojowi nadwagi i otyłości zalicza się:
- zespół policystycznych jajników, czyli PCOS;
- zespół Cushinga;
- niedoczynność tarczycy;
- insulinooporność;
- choroby genetyczne, takie jak zespół Pradera-Williego czy zespół Cohena.
Nie bez znaczenia są także niektóre leki, które mogą negatywnie oddziaływać na metabolizm. Nadmierny przyrost tkanki tłuszczowej może wystąpić w trakcie terapii glikokortykosteroidami, lekami przeciwpsychotycznymi i przeciwpadaczkowymi, jak również niektórymi lekami przeciwdepresyjnymi.
Jak można walczyć z nadwagą i otyłością?
Walka z nadprogramowymi kilogramami nigdy nie jest łatwa. Jest to wielomiesięczny proces, który wymaga od chorej osoby wielu wyrzeczeń. Nie ulega wątpliwości, że podstawą całego procesu jest zmiana dotychczasowej diety z jednoczesnym zwiększeniem aktywności fizycznej. W przypadku, gdy redukcja masy ciała nie przynosi rezultatów, możliwe jest wdrożenie dodatkowych środków.
Podstawą jest zmiana stylu życia
Najważniejszym założeniem dietoterapii nadwagi i otyłości jest ujemny bilans kaloryczny diety, który przyczynia się do stopniowej redukcji tkanki tłuszczowej. Dodatkowo konieczna jest modyfikacja dotychczasowych nawyków żywienio-wych, która zakłada przede wszystkim:
- zwiększenie spożycia świeżych warzyw, owoców i produktów pełnoziarnistych;
- unikanie spożycia żywności wysokoprzetworzonej;
- unikanie spożycia cukrów prostych, zarówno w żywności, jak i napojach;
- unikanie spożycia tłuszczów nasyconych;
- redukcję spożycia czerwonego mięsa na rzecz drobiu i ryb.
Uzupełnieniem diety jest zwiększenie aktywności fizycznej, która powinna być dostosowana do możliwości chorej osoby. Z uwagi na brak obciążania stawów osobom skrajnie otyłym doradza się początkowo pływanie bądź spacerowanie.
Farmakologiczne i operacyjne metody leczenia otyłości
W niektórych przypadkach specjalista może stwierdzić, że korzystne będzie wdrożenie leków wspomagających proces odchudzania. Należy podkreślić, że stanowią one jedynie wsparcie w redukcji masy ciała i ich stosowanie powinno być połączone ze zmianą nawyków żywieniowych i aktywnością fizyczną.
Do leków, które znajdują zastosowanie w leczeniu otyłości, zalicza się:
- orlistat ‒ preparat Xenical ‒ działanie leku polega na zmniejszeniu wchłaniania lipidów ze światła jelita;
- bupropion w połączeniu z naltreksonem ‒ preparat Mysimba ‒ połączenie tych dwóch leków skutkuje aktywacją układu nagrody w mózgu, a także modyfikacją ośrodka głodu i sytości;
- liraglutyd ‒ preparaty Saxenda i Victoza ‒ lek ten opóźnia opróżnianie żołądka, przez co redukuje uczucie głodu;
Pozytywne efekty zaobserwowano również podczas terapii lorkaseryną, a także fenterminą w połączeniu z topiramatem, niestety leki te nie zostały dopuszczone do użytku w Polsce.
W przypadku osób cierpiących na otyłość olbrzymią lekarz może zalecić operację bariatryczną. Wprawdzie jest to metoda inwazyjna, przez co obarczona pewnym ryzykiem powikłań, jednak jej skuteczność w redukcji masy ciała jest bardzo duża. Wykonywane współcześnie operacje bariatryczne mogą być odwracalne (balon lub opaska żołądkowa), jak i nieodwracalne (resekcja części żołądka).
- 1. Hruby A, Hu FB. The Epidemiology of Obesity: A Big Picture. Pharmaco-economics. 2015;33(7):673-689.
- 2. Fruh SM. Obesity: Risk factors, complications, and strategies for sustainable long-term weight management. J Am Assoc Nurse Pract. 2017;29(S1):S3-S14.
- 3. Ruban A, Stoenchev K, Ashrafian H, Teare J. Current treatments for obesity. Clin Med (Lond).