Insulinooporność ‒ ukryta dolegliwość, która niszczy Twoje zdrowie
Czy wiesz, że ponad 2 miliony Polaków zmaga się z cukrzycą typu 2? Choroba ta rozwija się latami, a u jej podstaw leży zmniejszona odpowiedź tkanek na insulinę, czyli insulinooporność. Bardzo często przypadłość ta jest nierozpoznana, pomimo dyskretnych objawów, które obniżają komfort życia chorej osoby. W dzisiejszym artykule tłumaczymy, czym jest insulinooporność oraz jak z nią walczyć!
Insulinooporność – co to jest?
Insulinooporność to jednostka chorobowa, w której dochodzi do obniżenia odpowiedzi biologicznej tkanek na obecną we krwi insulinę. Dotyczy to głównie mięśni, wątroby i tkanki tłuszczowej, przez co upośledzeniu ulega cała gospodarka węglowodanowa. Konsekwencją tego zaburzenia jest nie tylko podwyższone stężenie insuliny we krwi, ale także glukozy, co w dłuższej perspektywie czasu jest niezwykle szkodliwe dla zdrowia całego organizmu.
Jakie są przyczyny insulinooporności?
Główną i najczęstszą przyczyną insulinooporności jest nadmiar tkanki tłuszczowej. Należy wiedzieć, że tkanka tłuszczowa jest niezwykle aktywna metabolicznie i wydziela do ustroju szereg hormonów i substancji, które wpływają na całą gospodarkę energetyczną. U osób zmagających się z nadwagą i otyłością wrażliwość tkanek na insulinę stopniowo maleje.
Warto jednak pamiętać, że nie zawsze insulinooporność jest związana z nadmiarem masy ciała, a dolegliwość ta może dotyczyć także osób szczupłych i aktywnych fizycznie. Do zmniejszenia wrażliwości tkanek na insulinę może dojść w konsekwencji:
- uwarunkowań genetycznych;
- lipodystrofii;
- innych chorób, takich jak zespół policystycznych jajników (PCOS), niedoczynność tarczycy czy zespół Cushinga;
- przyjmowania niektórych leków, zwłaszcza glikokortykosteroidów, beta-blokerów, diuretyków tiazydowych czy leków przeciwpsychotycznych;
Czy insulinooporność może dawać objawy?
Przyjęło się, że insulinooporność rozwija się skrycie, nie dając żadnych objawów. Rzeczywiście, początki tego schorzenia mogą być niezauważalne dla chorego, jednak w miarę postępu choroby, można zauważyć pewne dyskretne symptomy. Co powinno wzbudzić naszą podejrzliwość? O insulinooporności mogą świadczyć takie objawy jak
- rogowacenie ciemne, czyli brązowe przebarwienia skóry w okolicy szyi, pach czy krocza;
- problemy z redukcją masy ciała;
- zaburzenia koncentracji;
- bóle głowy;
- nagłe spadki energii w ciągu dnia;
- problemy z zasypianiem.
O insulinooporności warto także pomyśleć w przypadku występowania u chorego składowych zespołu metabolicznego. Stan ten bardzo często współistnieje z nadciśnieniem tętniczym, podwyższonym stężeniem kwasu moczowego w surowicy czy dyslipidemią.
Postępowanie medyczne w przypadku podejrzenia insulinooporności
Podstawowe badania w kierunku insulinooporności może zlecić lekarz rodzinny. Dalsze postępowanie wymaga jednak współpracy pacjenta z diabetologiem, a niekiedy także dietetykiem. W leczeniu największe znaczenie ma zmiana stylu życia, choć proces poprawy wrażliwości tkanek na insulinę może przyspieszyć za pomocą odpowiednio dobranych leków.
Jak zbadać insulinooporność?
Obecnie w rozpoznaniu insulinooporności używa się najczęściej wskaźnika HOMA-IR. Oblicza się go ze stosunku stężenia insuliny na czczo do stężenia glukozy na czczo. Im wyższy jest obliczony wskaźnik, tym mniejsza jest odpowiedź tkanek na insulinę. Specjaliści twierdzą, że test ten dość wiarygodnie oddaje poziom insulinooporności, choć problemem jest brak jego standaryzacji.
W diagnostyce używa się również testu OGTT, czyli doustnego testu obciążenia glukozą. W ramach badania pacjent wypija 75 gramów glukozy rozpuszczonej w wodzie, a następnie kilkukrotnie mierzy mu się stężenie glukozy oraz insuliny w surowicy krwi. W oparciu o wyniki tego badania doświadczony lekarz jest w stanie ocenić stan gospodarki węglowodanowej pacjenta.
Leczenie insulinooporności – zmiana stylu życia czy farmakoterapia?
W leczeniu insulinooporności zaleca się przede wszystkim zmianę stylu życia. To właśnie nasze codzienne nawyki mają największy wpływ na wrażliwość tkanek na insulinę. Przede wszystkim warto rozpocząć od zmiany diety. Powinna ona nie tylko umożliwiać redukcję masy ciała, ale musi wyróżniać się także niskim indeksem glikemicznym. Produkty wchodzące w skład takiej diety nie powodują nagłego wzrostu glikemii, co pozwala na unormowanie gospodarki węglowodanowej u chorej osoby.
Oprócz zmiany diety należy także zadbać o:
- zwiększenie aktywności fizycznej;
- prawidłową ilość i jakość snu;
- redukcję spożycia soli w diecie.
W określonych przypadkach specjalista może dołączyć do terapii leki na insulinooporność. Wykazują one skuteczne działanie w zakresie poprawy wrażliwości tkanek na insulinę, przy relatywnie niskim ryzyku działań niepożądanych. W leczeniu insulinooporności zastosowanie znajduje:
- metformina – preparaty Glucophage, Siofor czy Metformax;
- liraglutyd – preparaty Saxenda czy Victoza;
- dapagliflozyna – preparat Forxiga.
- Freeman AM, Pennings N. Insulin Resistance. [Updated 2020 Jul 10]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507839