Depresja u dzieci- czujny rodzic!

Depresję stwierdza się u 2% dzieci (dotyka ona równie często dziewczynki i chłopców) oraz nawet u 8% nastolatków (częściej chorują dziewczęta). Szacuje się, że szeroko rozumiane zaburzenia depresyjne mogą występować u 20% nastolatków, a niektóre źródła podają, że objawy depresyjne stwierdza się u blisko co trzeciego nastolatka. Jak właściwie rozpoznać objawy depresji u dziecka? Gdzie zwrócić się po pomoc?

Czym jest depresja?

Depresja jest chorobą przewlekłą. Należy do grupy zaburzeń afektywnych, czyli ściśle związanych z nastrojem. Może mieć różny stopień nasilenia objawów. Są one obecne stale (depresja przewlekła) lub pod postacią epizodów, które przebiegają z okresami remisji, czyli dobrego samopoczucia. Depresja u młodzieży i dzieci nie jest zwykłym smutkiem, będącym normalną reakcją na przykre zdarzenia i samoistnie ustępującym. Jest to choroba, która znacznie utrudnia prawidłowe funkcjonowanie i codzienną aktywność.

Przyczyna depresji u dzieci

Nie ma jednej przyczyny depresji. Na jej rozwój ma wpływ szereg czynników, wzajemnie ze sobą powiązanych. Choroba jest uwarunkowana przez predyspozycje biologiczne i genetyczne, środowisko, typ osobowości oraz doświadczenia życiowe. Również sam okres dojrzewania sprzyja zaburzeniom nastroju. W organizmie młodego człowieka zachodzą intensywne zmiany hormonalne, a także psychiczne.

Nie bez znaczenia pozostają też cechy osobnicze. Mowa tu o typie osobowości, a także umiejętnościach radzenia sobie w różnych sytuacjach- głównie stresujących. Do wystąpienia depresji u dzieci i młodzieży predysponuje niska samoocena, samokrytyka, interpretowanie wydarzeń w sposób negatywny i na własną niekorzyść, wysoki poziom lęku, zbyt duże wymagania względem siebie.

Do czynników zwiększających ryzyko wystąpienia depresji u dzieci należą: trudności rodzinne; poczucie zastraszania; wykorzystywanie fizyczne, emocjonalne lub seksualne; historia rodzinna depresji lub innych problemów ze zdrowiem psychicznym. Czasami depresję może wywołać jedno trudne wydarzenie, np. rozstanie rodziców, żałoba, zmiana szkoły lub nagłe odtrącenie przez rówieśników.

Objawy depresji u dzieci

Niepokojące symptomy zaburzeń nastroju u dzieci to: smutek, przygnębienie, drażliwość; zobojętnienie, apatia; poczucie znudzenia; ograniczenie lub zaprzestanie aktywności, które wcześniej były dla dziecka ważne lub przyjemne; wycofanie się z życia towarzyskiego; nadmierna reakcja na krytykę; depresyjne myślenie („wszystko jest bez sensu”, „i tak nic mi się nie uda”), niska samoocena („jestem beznadziejny/a, gorszy/a, nieatrakcyjny/a”).

W ciężkich przypadkach depresji mogą wystąpić objawy psychotyczne (charakteryzujące się nieprawidłowym, zniekształconym przeżywaniem rzeczywistości) i omamy (inaczej halucynacje). Często towarzyszy chorym uczucie napięcia wewnętrznego; podejmowanie impulsywnych, nieprzemyślanych działań; picie alkoholu lub stosowanie innych środków psychoaktywnych; działania autoagresywne, np.: samookaleczenia i myśli samobójcze.

Mniej charakterystyczne symptomy depresji u dzieci to: zaburzenia koncentracji i trudności z zapamiętywaniem; pobudzenie psychoruchowe; zwiększenie lub zmniejszenie apetytu; bezsenność.

Co robić- psycholog, psychiatra?

Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko lub nastolatek ma depresję, poświęć czas na wysłuchanie jego obaw. Nawet jeśli uważasz, że problem jest błahy, pamiętaj, że może on być dla nastolatka niezwykle ciężki. Mimo że dziecko wydaje się wycofane, należy zapewnić mu przestrzeń do rozmowy. Staraj się unikać mówienia dziecku, co ma robić. Zamiast tego uważnie słuchaj, a być może dowiesz się więcej o kwestiach będących przyczyną problemów.

Jeśli jednak objawy depresyjne mają takie nasilenie, że utrudniają dziecku codzienne funkcjonowanie w domu, w szkole i w grupie rówieśniczej oraz gdy utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie, należy zgłosić się po fachową pomoc. Najlepszym wyborem będzie lekarz wyspecjalizowany w psychiatrii dzieci i młodzieży. Możesz też zwrócić się do psychologa lub lekarza pediatry, którzy w razie potrzeby przekierują dziecko na konsultację psychiatryczną.

Metody leczenia depresji u dzieci

Leczenie depresji u dzieci i młodzieży wymaga zaangażowania rodziców/ opiekunów, a czasem także nauczycieli i innych osób, które biorą udział w opiece nad dzieckiem. Podstawowymi metodami leczenia są oddziaływania niefarmakologiczne: psychoedukacja i psychoterapia, a w niektórych przypadkach wskazane lub wręcz konieczne jest włączenie leków.