Depresja może dotyczyć nawet miliona Polaków!

Depresja dotyka coraz większą liczbę osób. Nie bez przyczyny uplasowała się wśród jednej z tzw. chorób cywilizacyjnych. Stresujące i dynamiczne warunki życia oraz coraz częstsze trudności z tworzeniem relacji, nasilają skłonność do zaburzeń depresyjnych. Depresja powoduje spadek chęci życiowych, wycofanie się, uczucie pustki i beznadziei. Czym jest depresja? Po czym ją rozpoznać? Jak leczyć?

Depresja – czym jest?

Depresja jest zaburzeniem psychicznym wynikającym z zaburzeń nastroju (smutek, przygnębienie). Głęboka depresja ma ciężki przebieg i niesie ze sobą szereg skutków, mających swoje odzwierciedlenie w gorszym funkcjonowaniu, zarówno poznawczym, jak i psychospołecznym.

Mówi się nawet o tzw. niepełnosprawności społecznej, wynikającej z długotrwałego przeżywania choroby. Zaburzenie to wiąże się z ryzykiem próby samobójczej – chorzy nie widzą dla siebie przyszłości.

Depresja – jakie są przyczyny zaburzenia?

Przyczyn depresji jest wiele. Mogą mieć one charakter czysto biologiczny, np. w postaci zaburzeń gospodarki hormonalnej (m.in. wydzielanie serotoniny), czy wynikający z czynników psychologicznych, jak np. niska samoocena, doświadczenie traumatycznych wydarzeń czy dorastanie w trudnych warunkach.

Inne, częste przyczyny depresji to :

• przewlekły stres;
• brak umiejętności interpersonalnych i trudności w nawiązywaniu relacji (prowadzi to przede wszystkim do osamotnienia, poczucia odrzucenia, wybrakowania i niezrozumienia);
• uszkodzenia strukturalne mózgu, np. po udarze;
• negatywne i zniekształcone postrzeganie siebie i otoczenia (np. przekonania, że jest się gorszym, nieporadnym, że życie to same problemy, a inni ludzie są wrogo nastawieni itd.);
• zaburzenia lękowe;
• negatywne myślenie o przyszłości, tzw. widzenie wszystkiego w czarnych barwach, skoncentrowanie się na porażce, wręcz jej przewidywanie (“Na pewno mi się nie uda”);
• przeżycie silnych doświadczeń/wydarzeń życiowych, najczęściej związanych z poczuciem straty (np. pracy, relacji, wyznaczonych celów itd.). Rozpatrywanie niepowodzeń w kontekście własnej osobowości, uznawanie, że np. utrata pracy wynika wyłącznie z własnych cech, niedopuszczanie do siebie wpływu innych, zewnętrznych czynników.

Depresja – objawy

W depresji występuje zespół różnych objawów. Mają one charakter afektywny (związany z nastrojem), poznawczy (odnoszący się do funkcji umysłowych, myślenia, i postrzegania) oraz behawioralny (związany z zachowaniem).

Objawy afektywne to:

• smutek i przygnębienie;
• poczucie beznadziei, pustki, braku sensu;
• bezradność;
• rozdrażnienie;
• utrata zainteresowania tym, co do tej pory dawało radość;
• zanik skłonności do odczuwania pozytywnych emocji;
• apatia, brak chęci.

Objawy poznawcze:

• negatywne myślenie o sobie, świecie i o innych ludziach;
• niska samoocena i brak wiary w siebie;
• skupianie się wyłącznie na negatywnych rzeczach, rozpamiętywanie ich i wyolbrzymianie (pojawia się tu aspekt tzw. zniekształceń poznawczych);
• nadmierny krytycyzm w stosunku do siebie, poczucie winy, niesprawiedliwości lub krzywdy;
• gorsza koncentracja i pamięć;
• zanik kreatywności;
• kłopoty z podejmowaniem decyzji, przede wszystkim – obojętność.

W depresji obecne są również objawy behawioralne, a najbardziej typowym jest tzw. spowolnienie psychoruchowe.

Przejawia się ono nie tylko wolniejszym wykonywaniem ruchów (np. poruszaniem się), ale również monotonnym głosem czy dłuższym i wolniejszym budowaniem zdań.

Ograniczona mimika oraz brak kontaktu wzrokowego to również objawy pojawiające się przy depresji. Nie są one jednak typowe wyłącznie dla tego zaburzenia, mogą wynikać również np. z nerwicy. W depresji często występują również zaburzenia snu.

Depresja – rodzaje

Depresja, poza klasyczną, może mieć również kilka innych postaci.

Depresja poporodowa

Pojawia się u świeżo upieczonych mam. Wynika przede wszystkim z dwóch aspektów : biologicznego – ogromny spadek hormonów żeńskich, w tym estrogenu, nasila uczucie smutku, oraz psychologicznego – jest to bardzo stresujące wydarzenie w życiu, przez co może powodować przejściowe obniżenie nastroju.

Depresja dwubiegunowa

Depresja dwubiegunowa wiąże się z występowaniem na przemian stanów depresyjnych ze stanami manii. Jest to tzw. choroba dwubiegunowa. Osoby chore doświadczają silnych spadków nastroju i samooceny (stan depresyjny), po którym przychodzi moment bardzo dużo pobudzenia, chęci do działania i niezwykle wysokiej samooceny (mania). Mogą pojawiać się urojenia.

Depresja lękowa

O depresji lękowej lub zaburzeniach depresyjno-lękowych mówi się wówczas, gdy oba zaburzenia współwystępują ze sobą. U osób zmagających się z nerwicą dość często obserwuje się depresję lub stany depresyjne.

Depresja maskowana (atypowa)

Jest to specyficzny rodzaj depresji, nieuznawanej w klasyfikacji zaburzeń. Są to zaburzenia depresyjne, jednak nie mają typowych dla niej cech, dlatego też mogą być mylone, np. z zaburzeniami lękowymi czy przejściowym zmęczeniem.

Depresja może trwać od kilku miesięcy do nawet paru lat. Im szybciej podejmie się leczenie, tym większe szanse na pełne wyleczenie. Proces leczniczy opiera się przede wszystkim na przyjmowaniu lekarstw i udziale w psychoterapii.

---

1. Hammen, C. “Depresja”, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2006.
2. Landowski, J., Rudnik, E. “Depresja z objawami atypowymi”, Psychiatria Via Medica, 2005, 2.