Co powinieneś wiedzieć o chorobie Parkinsona?
Choroba Parkinsona jest jedną z częściej występujących chorób o podłożu neurodegeneracyjnym. Choć występuje ona u zaledwie 1% osób po 55. roku życia, po ukończeniu 75 lat odsetek chorych wzrasta aż do 3%. Schorzenie to wywiera szeroki wpływ na życie zarówno pacjenta, jak i najbliższych mu osób. Kiedy zachodzi podejrzenie choroby Parkinsona? Jak wygląda postępowanie medyczne w przypadku zachorowania? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule.
Czym jest choroba Parkinsona?
Choroba Parkinsona jest postępującym schorzeniem neurodegeneracyjnym, w przebiegu którego dochodzi do uszkodzenia neuronów dopaminergicznych istoty czarnej, z następczym zmniejszeniem stężenia dopaminy. Typowe dla tego schorzenia są różnego rodzaju zaburzenia ruchu, takie jak: spowolnienie ruchowe, sztywność mięśniowe i drżenia, choć w przebiegu choroby Parkinsona zmiany mogą dotyczyć niemal każdego układu organizmu.
Co jest przyczyną choroby Parkinsona?
Większość przypadków choroby ma charakter idiopatyczny, co oznacza, że jej etiologia jest niejasna. Choć nie poznano dotąd wszystkich przyczyn choroby Parkinsona, powszechnie uznaje się, że w rozwoju tego schorzenia mogą brać udział czynniki genetyczne i środowiskowe.
Około 10-15% zachorowań na chorobę Parkinsona ma związek z rodzinnym występowaniem tego schorzenia – obecnie wykryto już kilkadziesiąt genów, które predysponują do wystąpienia zmian parkinsonowskich. Poszczególne mutacje genetyczne mają także związek z wystąpieniem choroby Parkinsona w młodym wieku, kiedy to pierwsze objawy ujawniają się pomiędzy 21 a 40. rokiem życia.
Wśród prawdopodobnych czynników środowiskowych wymienia się przede wszystkim narażenie na działanie pestycydów, herbicydów oraz metali ciężkich, takich jak: żelazo, miedź czy ołów.
Pierwsze objawy choroby Parkinsona
Pierwszym objawem choroby Parkinsona, z którym chorzy zgłaszają się do lekarza, jest zwykle drżenie – symptom ten pojawia się niesymetrycznie i występuje w spoczynku, przy czym krótkotrwale zanika, gdy chory jest skupiony na wykonaniu czynności wymagającej użycia zajętej przez chorobę części ciała. Choć mogłoby się wydawać, że drżenia kończyn są charakterystyczne dla tego schorzenia, okazuje się, że występują u każdego chorego. Do pierwszych objawów choroby Parkinsona zalicza się również:
- zaburzenia węchu;
- zaburzenia snu;
- zmianę charakteru pisma;
- spowolnienie wykonywania codziennych czynności;
- potykanie się;
- zaparcia;
- zaburzenia nastroju i depresję.
W przebiegu choroby Parkinsona dochodzi do stopniowego pogarszania się sprawności chorego
Objawy występujące w początkowej fazie choroby są dość niecharakterystyczne, dlatego bardzo często usprawiedliwiane są procesami starzenia się organizmu; tymczasem objawy zwiastunowe wyprzedzają ujawnienie się choroby Parkinsona nawet o kilka lat. Ujawnienie się typowych symptomów choroby następuje w momencie zniszczenia około 80% neuronów dopaminergicznych. Można wtedy zaobserwować stopniowe pojawianie się takich objawów jak:
- spowolnienie ruchowe w mowie i podczas wykonywania codziennych czynności;
- sztywność mięśniowa;
- drżenia kończyn;
- problemy z zapoczątkowaniem ruchu;
- zaburzenia postawy i chodu;
- ortostatyczne spadki ciśnienia tętniczego;
- problemy z pamięcią i koncentracją;
- zaburzenia psychiatryczne, takie jak: lęk, apatia, omamy czy urojenia.
Jak leczyć chorobę Parkinsona?
Diagnostyką i leczeniem choroby Parkinsona koordynuje lekarz neurolog. Schorzenie to wymaga jednak ścisłej kooperacji wielu specjalistów, zwłaszcza psychiatrów czy neurochirurgów, ale także rehabilitantów oraz logopedów. Współczesna medycyna nie dysponuje co prawda skutecznym leczeniem przyczynowym choroby Parkinsona, jednakże odpowiednio wcześnie wdrożona terapia znacznie wydłuża długość oraz jakość życia pacjentów.
Farmakoterapia choroby Parkinsona wymaga kompleksowego podejścia
Terapia osoby zmagającej się z chorobą Parkinsona powinna być przede wszystkim zindywidualizowana. Specjalista powinien wziąć pod uwagę nie tylko chorobę podstawową, ale także jej objawy, które znacząco obniżają komfort życia pacjenta. Leczenie choroby Parkinsona powinno być więc uzupełnione, w miarę potrzeby, o terapię depresji, zaburzeń snu czy oddawania moczu.
Właściwa terapia choroby Parkinsona opiera się na lekach takich jak:
- lewodopa – preparat Madopar lub Nakom;
- ropinirol – preparat Aropilo, Adartrel lub Ceurolex;
- pramipeksol – preparat Oprymea;
- selegilina – preparat Segan lub Selgres;
- amantadyna – preparat Amantix.
W przypadku znacznego zaawansowania choroby lub niepowodzenia farmakoterapii, można zastosować również metodę głębokiej stymulacji mózgu – polega ona na wszczepieniu do mózgu elektrod, które generują impulsy elektryczne i pobudzają poszczególne ośrodki nerwowe. Głęboka stymulacja mózgu nie leczy całkowicie choroby Parkinsona, jednak znacznie zwiększa sprawność ruchową chorych osób.
- Parkinson’s Disease: Etiology, Neuropathology, and Pathogenesis, ed. by Kouli A, Torsney KM, Kuan WL. In: Stoker TB, Greenland JC, editors. Parkinson’s Disease: Pathogenesis and Clinical Aspects [Internet]. Brisbane (AU): Codon Publications; 2018 Dec 21. Chapter 1. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK536722/ [dostęp: 20.12.2021]
- Parkinson Disease, ed by. Zafar S, Yaddanapudi SS. [Updated 2021 Aug 11]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470193/ [dostęp: 20.12.2021]