Biegunka podróżnych – jeden z najczęstszych problemów podczas wakacyjnych wyjazdów

Biegunka w trakcie wakacji to wyjątkowo nieprzyjemna sytuacja, która potrafi zniszczyć najlepiej zaplanowany urlop. Jakie są przyczyny biegunki podróżnych i na czym polega leczenie tej infekcji układu pokarmowego? Jak chronić się przed zachorowaniem na to schorzenie?

Lekarz Online – zawsze przy Tobie, gdziekolwiek jesteś

Biegunka podróżnych – co to za choroba?

Biegunką podróżnych nazywamy zakażenie układu pokarmowego wywołane spożyciem wody lub pokarmów zanieczyszczonych drobnoustrojami chorobotwórczymi. Schorzenie to dotyka do najczęściej podróżnych odwiedzających rejony o niskim statusie socjalno-ekonomicznym, czyli rejony Afryki, Bliskiego Wschodu, Ameryki Łacińskiej oraz Południowej Azji.
Warto wspomnieć również, czym tak właściwie jest biegunka i kiedy możemy mówić o jej obecności. W medycynie mianem biegunki nazywamy wystąpienie przynajmniej trzech luźnych, nieuformowanych stolców na dobę. Wynika z tego, że jeden luźny stolec na dobę nie powinien być jeszcze nazywany biegunką.

Biegunka podróżnych – przyczyny

Za pojawienie się biegunki podróżnych odpowiadają w ogromnej większości bakterie (>80% przypadków), a dokładnie:

Escherichia coli (szczepy enterotoksyczne i enteroagregacyjne) – jest to najczęstsza przyczyna biegunki podróżnych;
pałeczki Campylobacter;
bakterie z rodzaju Shigella;
bakterie z rodzaju Salmonella.

Biegunka podróżnych – objawy

Główne objawy biegunki podróżnych to:

wystąpienie przynajmniej trzech luźnych stolców na dobę;
kurczowy ból brzucha;
bolesność brzucha podczas palpacji;
nudności i wymioty;
gorączka;
objawy odwodnienia – w zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się zawroty głowy, niskie ciśnienie tętnicze krwi, przyspieszona akcja serca, a nawet zaburzenia świadomości.

Okres wylęgania choroby, czyli czas od momentu zakażenia do momentu pojawienia się pierwszych objawów klinicznych wynosi od kilku godzin do kilku dni, w zależności od rodzaju bakterii odpowiedzialnej za zakażenie.
W większości przypadków biegunka podróżnych ma łagodny przebieg – trwa kilka dni i ustępuje samoistnie.

Biegunka podróżnych – leczenie biegunki

W ogromnej większości biegunka podróżnych wywoływana jest przez bakterie, więc leczeniem przyczynowym tego schorzenia jest antybiotykoterapia. Zgodnie z zaleceniami powinno zastosować się jeden z poniższych antybiotyków.

Azytromycyna – antybiotyk makrolidowy to lek pierwszego wyboru w przypadku biegunki podróżnych. Przyjmuje się go doustnie w dawce 1000 mg jednorazowo lub 500 mg, raz dziennie przez trzy dni.
Cyprofloksacyna – ten należący do grupy fluorochinolonów lek przyjmuje się drogą doustną w dawce 750 mg jednorazowo lub w dawce 500 mg, raz dziennie przez 3 dni.
Lewofloksacyna – podobnie jak cyprofloksacyna, należy do fluorochinolonów, lek ten przyjmuje się doustnie w dawce 500 mg, raz dziennie – jeśli jednorazowe zastosowanie tego antybiotyku nie przyniesie rezultatów, to leczenie można kontynuować przez kolejne 3 dni.
Ofloksacyna – również lek z grupy fluorochinolonów, który stosuje się w dawce 400 mg jednorazowo, leczenie można kontynuować do 2–3 dni, gdy nie ma poprawy.
Ryfaksymina – stosowana w dawce 200 mg, trzy razy dziennie przez 3 dni. Ryfaksymina to antybiotyk, który nie wchłania się ze światła przewodu pokarmowego, lecz działa bezpośrednio w jelitach. Jest stosowany również w leczeniu biegunkowej postaci zespołu jelita drażliwego.

Biegunka podróżnych – zapobieganie biegunce w czasie wakacji

Warto zapoznać się z kilkoma przydatnymi zaleceniami, które istotnie zmniejszają ryzyko infekcji układu pokarmowego w trakcie naszego urlopu. Szczególnie na obszarach o wyższym ryzyku wystąpienia biegunki podróżnych powinniśmy pamiętać, aby:

dokładnie myć ręce przed spożywaniem posiłków;
unikać spożywania pokarmów z nieznanego, niepewnego źródła – mamy tu na myśli różnego rodzaju uliczne stragany, gdzie żywność może być przechowywana w nieodpowiednich warunkach;
dokładnie myć owoce i warzywa przed ich spożyciem;
unikać spożywania niedogotowanego mięsa i owoców morza;
unikać picia wody z nieznanego źródła – bakterie powodujące biegunkę podróżnych mogą znajdować się również w zanieczyszczone wodzie z nieznanego źródła. Warto więc wybierać wodę butelkowaną.

Biegunka podróżnych – profilaktyka antybiotykowa

Choć stosowanie antybiotyku zapobiegawczo podczas wakacji nie jest powszechnie zalecane, to w niektórych przypadkach można rozważyć takie postępowanie. O antybiotykoterapii profilaktycznej (z wykorzystaniem ryfaksyminy) można pomyśleć w przypadku wyjazdu w miejsce o bardzo dużym ryzyku wystąpienia biegunki podróżnych u pacjentów, u których mamy do czynienia na przykład z niedoborami odporności, nieswoistymi zapaleniami jelit czy przyjmowaniem leków zmniejszających wydzielanie żołądkowe. Stany te zwiększają bowiem ryzyko infekcji pokarmowej.
Podsumowując, warto zastosować się do wszystkich rad opisanych w tym artykule, by zmniejszyć ryzyko biegunki i nieudanego urlopowego odpoczynku.

Usługi oferowane przez Medicept:

recepta online – po konsultacji z lekarzem może być wystawiona na leki stałe i doraźne, czy też antykoncepcyjne,
teleporada lekarska – dzięki niej można otrzymać skierowanie na dalsze badania, receptę na leki, czy też e-zwolnienie, jeżeli lekarz uzna, że pacjent nie jest w stanie wykonywać swoich obowiązków służbowych.

Interna Szczeklika – Podręcznik Chorób Wewnętrznych, wydanie 2019/2020, Medycyna Praktyczna, Kraków.
A. Dąbrowski, Podręcznik: Wielka Interna – Gastroenterologia, Medical Tribune Polska, 2010.