Biegunka podróżnych – jeden z najczęstszych problemów podczas wakacyjnych wyjazdów
Biegunka w trakcie wakacji to wyjątkowo nieprzyjemna sytuacja, która potrafi zniszczyć najlepiej zaplanowany urlop. Jakie są przyczyny biegunki podróżnych i na czym polega leczenie tej infekcji układu pokarmowego? Jak chronić się przed zachorowaniem na to schorzenie?
Biegunka podróżnych – co to za choroba?
Biegunką podróżnych nazywamy zakażenie układu pokarmowego wywołane spożyciem wody lub pokarmów zanieczyszczonych drobnoustrojami chorobotwórczymi. Schorzenie to dotyka do najczęściej podróżnych odwiedzających rejony o niskim statusie socjalno-ekonomicznym, czyli rejony Afryki, Bliskiego Wschodu, Ameryki Łacińskiej oraz Południowej Azji.
Warto wspomnieć również, czym tak właściwie jest biegunka i kiedy możemy mówić o jej obecności. W medycynie mianem biegunki nazywamy wystąpienie przynajmniej trzech luźnych, nieuformowanych stolców na dobę. Wynika z tego, że jeden luźny stolec na dobę nie powinien być jeszcze nazywany biegunką.
Biegunka podróżnych – przyczyny
Za pojawienie się biegunki podróżnych odpowiadają w ogromnej większości bakterie (>80% przypadków), a dokładnie:
- Escherichia coli (szczepy enterotoksyczne i enteroagregacyjne) – jest to najczęstsza przyczyna biegunki podróżnych;
- pałeczki Campylobacter;
- bakterie z rodzaju Shigella;
- bakterie z rodzaju Salmonella.
Biegunka podróżnych – objawy
Główne objawy biegunki podróżnych to:
- wystąpienie przynajmniej trzech luźnych stolców na dobę;
- kurczowy ból brzucha;
- bolesność brzucha podczas palpacji;
- nudności i wymioty;
- gorączka;
- objawy odwodnienia – w zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się zawroty głowy, niskie ciśnienie tętnicze krwi, przyspieszona akcja serca, a nawet zaburzenia świadomości.
Okres wylęgania choroby, czyli czas od momentu zakażenia do momentu pojawienia się pierwszych objawów klinicznych wynosi od kilku godzin do kilku dni, w zależności od rodzaju bakterii odpowiedzialnej za zakażenie.
W większości przypadków biegunka podróżnych ma łagodny przebieg – trwa kilka dni i ustępuje samoistnie.
Biegunka podróżnych – leczenie biegunki
W ogromnej większości biegunka podróżnych wywoływana jest przez bakterie, więc leczeniem przyczynowym tego schorzenia jest antybiotykoterapia. Zgodnie z zaleceniami powinno zastosować się jeden z poniższych antybiotyków.
- Azytromycyna – antybiotyk makrolidowy to lek pierwszego wyboru w przypadku biegunki podróżnych. Przyjmuje się go doustnie w dawce 1000 mg jednorazowo lub 500 mg, raz dziennie przez trzy dni.
- Cyprofloksacyna – ten należący do grupy fluorochinolonów lek przyjmuje się drogą doustną w dawce 750 mg jednorazowo lub w dawce 500 mg, raz dziennie przez 3 dni.
- Lewofloksacyna – podobnie jak cyprofloksacyna, należy do fluorochinolonów, lek ten przyjmuje się doustnie w dawce 500 mg, raz dziennie – jeśli jednorazowe zastosowanie tego antybiotyku nie przyniesie rezultatów, to leczenie można kontynuować przez kolejne 3 dni.
- Ofloksacyna – również lek z grupy fluorochinolonów, który stosuje się w dawce 400 mg jednorazowo, leczenie można kontynuować do 2–3 dni, gdy nie ma poprawy.
- Ryfaksymina – stosowana w dawce 200 mg, trzy razy dziennie przez 3 dni. Ryfaksymina to antybiotyk, który nie wchłania się ze światła przewodu pokarmowego, lecz działa bezpośrednio w jelitach. Jest stosowany również w leczeniu biegunkowej postaci zespołu jelita drażliwego.
Biegunka podróżnych – zapobieganie biegunce w czasie wakacji
Warto zapoznać się z kilkoma przydatnymi zaleceniami, które istotnie zmniejszają ryzyko infekcji układu pokarmowego w trakcie naszego urlopu. Szczególnie na obszarach o wyższym ryzyku wystąpienia biegunki podróżnych powinniśmy pamiętać, aby:
- dokładnie myć ręce przed spożywaniem posiłków;
- unikać spożywania pokarmów z nieznanego, niepewnego źródła – mamy tu na myśli różnego rodzaju uliczne stragany, gdzie żywność może być przechowywana w nieodpowiednich warunkach;
- dokładnie myć owoce i warzywa przed ich spożyciem;
- unikać spożywania niedogotowanego mięsa i owoców morza;
- unikać picia wody z nieznanego źródła – bakterie powodujące biegunkę podróżnych mogą znajdować się również w zanieczyszczone wodzie z nieznanego źródła. Warto więc wybierać wodę butelkowaną.
Biegunka podróżnych – profilaktyka antybiotykowa
Choć stosowanie antybiotyku zapobiegawczo podczas wakacji nie jest powszechnie zalecane, to w niektórych przypadkach można rozważyć takie postępowanie. O antybiotykoterapii profilaktycznej (z wykorzystaniem ryfaksyminy) można pomyśleć w przypadku wyjazdu w miejsce o bardzo dużym ryzyku wystąpienia biegunki podróżnych u pacjentów, u których mamy do czynienia na przykład z niedoborami odporności, nieswoistymi zapaleniami jelit czy przyjmowaniem leków zmniejszających wydzielanie żołądkowe. Stany te zwiększają bowiem ryzyko infekcji pokarmowej.
Podsumowując, warto zastosować się do wszystkich rad opisanych w tym artykule, by zmniejszyć ryzyko biegunki i nieudanego urlopowego odpoczynku.
- Interna Szczeklika – Podręcznik Chorób Wewnętrznych, wydanie 2019/2020, Medycyna Praktyczna, Kraków.
- A. Dąbrowski, Podręcznik: Wielka Interna – Gastroenterologia, Medical Tribune Polska, 2010.