Mononukleoza. Co to za choroba? Objawy oraz przyczyny
Mononukleoza, co to? To choroba zakaźna wywoływana przez wirus Epsteina-Barr (EBV), należący do rodziny herpeswirusów. Charakteryzuje się objawami takimi jak gorączka, ból gardła, powiększenie węzłów chłonnych i zmęczenie. Występuje głównie u młodzieży i młodych dorosłych, choć może dotyczyć osób w każdym wieku. Diagnozę i leczenie należy skonsultować z lekarzem, aby uniknąć powikłań. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje: co to jest mononukleoza – o przyczynach, objawach i przebiegu.
Z tego artykułu dowiesz się:
Lekarz Online – zawsze przy Tobie, gdziekolwiek jesteś
Mononukleoza. Co to jest za choroba?
Co to jest mononukleoza? To choroba wywoływana przez wirus Epsteina-Barr, należący do herpeswirusów. EBV przenosi się głównie przez ślinę, np. podczas pocałunków, dzielenia się napojami, sztućcami czy szczoteczkami do zębów. Rzadziej zakażenie następuje drogą kropelkową lub przez kontakt z zakażonymi powierzchniami. Wirus po wniknięciu do organizmu namnaża się w limfocytach B, wywołując reakcję odpornościową. Okres inkubacji trwa od 4 do 8 tygodni, co oznacza, że objawy pojawiają się z opóźnieniem. Czynnikiem ryzyka jest bliski kontakt z osobą zakażoną, szczególnie w skupiskach ludzi, takich jak szkoły czy akademiki.
Mechanizm zakażenia
Jak przenosi się mononukleoza? Co to jest za mechanizm? EBV atakuje komórki układu limfatycznego, powodując ich nadmierną aktywację. Wirus wbudowuje się w DNA limfocytów B, co prowadzi do produkcji przeciwciał i zmian w morfologii krwi. Może powodować powiększenie śledziony i wątroby, co jest szczególnie niebezpieczne przy wysiłku fizycznym. EBV pozostaje w organizmie w stanie latentnym, co oznacza możliwość reaktywacji w przyszłości, zwykle bezobjawowej. Zakażenie jest powszechne – szacuje się, że 90–95% populacji miało kontakt z wirusem, często w dzieciństwie, bez wyraźnych objawów.
Przyczyny mononukleozy u dorosłych
Przedstawiliśmy już, co to jest mononukleoza. Jednak co ją powoduje? Przyczyny mononukleozy u osoby dorosłej wynikają głównie z kontaktu z EBV poprzez ślinę. Do zakażenia dochodzi w sytuacjach towarzyskich, takich jak dzielenie się napojami, jedzeniem czy pocałunki. Mononukleoza – co to powoduje?
- Życie w dużych skupiskach ludzi, np. akademikach, koszarach czy podczas imprez.
- Obniżona odporność spowodowana stresem, niedożywieniem lub chorobami przewlekłymi.
- Kontakt z osobami bezobjawowymi, które wydzielają wirusa.
Rzadziej zakażenie następuje przez transfuzję krwi lub przeszczep narządów. W przypadku podejrzenia infekcji warto umówić się na kontrolę lekarską, lekarz wyjaśni, co to mononukleoza, oceni stan zdrowia i udzieli wskazówek dotyczących dalszej diagnostyki.
Aplikacja Medicept zawszę pod ręką!
Zadbaj o swoje leczenie w wygodny i nowoczesny sposób dzięki aplikacji Medicept.
Aplikacja umożliwia szybszy kontakt z lekarzem przez telefon lub video, ponawianie zamówień, dostęp do historii medycznej oraz faktur.
Przyczyny mononukleozy u dzieci
Przyczyny mononukleozy u dzieci są podobne, ale ryzyko zakażenia rośnie w środowiskach takich jak żłobki, przedszkola czy szkoły. Dzieci zarażają się przez:
- dzielenie się zabawkami, smoczkami czy butelkami,
- kontakt z opiekunami lub rówieśnikami wydzielającymi wirusa w ślinie,
- niewystarczającą higienę, np. brak mycia rąk po zabawie.
Choroba u dzieci często przebiega bezobjawowo lub przypomina łagodne przeziębienie, co utrudnia rozpoznanie. W przypadku podejrzenia mononukleozy u dziecka, można na samym początku skorzystać z teleporady. Lekarz online może pomóc w ustaleniu dalszych kroków diagnostycznych.
Objawy mononukleozy u dorosłych
Wiedza o tym – co to mononukleoza – jest konieczna, by prawidłowo rozpoznać chorobę. Objawy mononukleozy u osoby dorosłej są zwykle wyraźne i obejmują szeroki zakres dolegliwości.
- Wysoka gorączka (powyżej 38°C): podwyższona temperatura ciała jest jednym z głównych objawów, często utrzymuje się przez kilka dni, a nawet tygodni. Gorączka może być uporczywa i towarzyszyć jej dreszcze oraz uczucie rozbicia, co znacząco obniża komfort życia chorego.
- Silny ból gardła: objaw ten przypomina anginę paciorkowcową, powodując trudności w przełykaniu, dyskomfort podczas mówienia oraz uczucie suchości i pieczenia w gardle. Ból może być na tyle intensywny, że utrudnia spożywanie posiłków i picie płynów.
- Powiększenie węzłów chłonnych: najczęściej dotyczy węzłów szyjnych i pachowych, które stają się tkliwe i wyczuwalne jako guzki pod skórą. W niektórych przypadkach powiększenie może być bolesne, zwłaszcza przy dotyku lub ruchu.
- Skrajne zmęczenie: jest to jeden z najbardziej charakterystycznych objawów mononukleozy, który może utrzymywać się nawet przez kilka miesięcy po ustąpieniu innych dolegliwości. Zmęczenie jest na tyle intensywne, że ogranicza zdolność do wykonywania codziennych czynności, takich jak praca czy nauka.
- Ból mięśni i stawów: objawy te przypominają grypę, powodując dyskomfort i uczucie „łamania w kościach”. Ból może obejmować różne partie ciała, co dodatkowo potęguje uczucie ogólnego osłabienia.
- Powiększenie śledziony (splenomegalia) lub wątroby: jest to poważniejszy objaw, który wymaga szczególnej ostrożności, ponieważ powiększone organy są podatne na uszkodzenia. Zaleca się unikanie wysiłku fizycznego, zwłaszcza sportów kontaktowych, aby zapobiec ryzyku pęknięcia śledziony.
- Rzadkie objawy: w niektórych przypadkach może pojawić się wysypka, szczególnie po zastosowaniu antybiotyków, takich jak amoksycylina, co jest wynikiem reakcji immunologicznej, a nie alergii. Żółtaczka, związana z zaburzeniami pracy wątroby, występuje rzadziej, ale może wskazywać na cięższy przebieg choroby.
Objawy mononukleozy u dorosłych utrzymują się zazwyczaj od 2 do 6 tygodni, choć uczucie zmęczenia może trwać znacznie dłużej, nawet kilka miesięcy. W przypadku nasilonych dolegliwości, takich jak silny ból gardła czy wysoka gorączka, lekarz może wystawić zwolnienie lekarskie online.
Objawy mononukleozy u dzieci
Objawy mononukleozy u dzieci są zazwyczaj łagodniejsze i trudniejsze do rozpoznania.
- Łagodna gorączka i ból gardła: objawy te są zwykle mniej nasilone niż u dorosłych i przypominają typowe przeziębienie. Gorączka jest zazwyczaj umiarkowana, a ból gardła może być odczuwany jako lekkie drapanie lub dyskomfort, co nie zawsze skłania do wizyty u lekarza.
- Powiększenie węzłów chłonnych: węzły chłonne, zwłaszcza szyjne, mogą być powiększone, ale często nie są zauważalne bez badania palpacyjnego przeprowadzonego przez lekarza. Powiększenie to rzadko powoduje ból, co odróżnia je od objawów u dorosłych.
- Zmęczenie, apatia i zmniejszona aktywność: dzieci mogą wydawać się bardziej ospałe, mniej chętne do zabawy czy nauki, co rodzice często przypisują przemęczeniu lub chwilowemu spadkowi formy. Zmęczenie to jest jednak bardziej uporczywe i może wpływać na codzienne funkcjonowanie dziecka.
- Ból brzucha: związany jest z powiększeniem śledziony lub wątroby, choć występuje rzadziej niż u dorosłych. Objaw ten może być trudny do zidentyfikowania, ponieważ dzieci nie zawsze potrafią precyzyjnie opisać dolegliwości, a ból może być rozlany i niespecyficzny.
- Rzadkie wysypki: u młodszych dzieci wysypka może pojawić się po podaniu antybiotyków, takich jak amoksycylina, podobnie jak u dorosłych. Jest to jednak objaw sporadyczny i zazwyczaj nie dominuje obrazu klinicznego.
U wielu dzieci mononukleoza przebiega bezobjawowo lub z minimalnymi symptomami, co sprawia, że choroba często pozostaje nierozpoznana bez badań krwi, takich jak test na obecność przeciwciał przeciwko wirusowi EBV. Jeśli nie mamy pewności, co do choroby, teleporada lekarska ułatwi identyfikację. Lekarz przedstawi zalecenia, a dodatkowo na takiej wizycie może zostać wystawiona recepta online na niezbędne lekarstwa, takie jak te od gorączki.
Skutki mononukleozy u dzieci i dorosłych
Mononukleoza rzadko powoduje poważne powikłania, ale mogą one wystąpić zarówno u dzieci, jak i dorosłych. U dorosłych najgroźniejszym skutkiem jest powiększenie śledziony, które zwiększa ryzyko jej pęknięcia przy urazach lub wysiłku fizycznym. U dzieci powikłania obejmują infekcje wtórne, takie jak zapalenie ucha środkowego czy zatok. Długotrwałe zmęczenie, trwające nawet kilka miesięcy, może wpływać na aktywność zawodową lub szkolną. Rzadko występują poważniejsze komplikacje, jak zapalenie wątroby, niedokrwistość czy neurologiczne problemy. Regularne monitorowanie stanu zdrowia jest istotne.
Diagnostyka mononukleozy
Co to mononukleoza? Diagnostyka opiera się na objawach klinicznych i badaniach laboratoryjnych. Podstawą jest badanie krwi, które wykrywa przeciwciała przeciwko EBV (np. IgM, IgG) oraz zmiany w morfologii, takie jak limfocytoza. Test wskaźnikowy pozwala na szybkie potwierdzenie zakażenia, choć może dawać wyniki fałszywie ujemne we wczesnym stadium. W przypadku powiększenia narządów wykonuje się USG jamy brzusznej. Rozpoznanie musi być potwierdzone przez lekarza, aby wykluczyć inne choroby, np. cytomegalię czy anginę bakteryjną.
Leczenie mononukleozy
Leczenie mononukleozy jest głównie objawowe, ponieważ nie istnieje specyficzny lek przeciwwirusowy na EBV. Zaleca się:
- odpoczynek i unikanie wysiłku fizycznego, zwłaszcza przy powiększonej śledzionie,
- nawodnienie organizmu i stosowanie leków przeciwgorączkowych,
- w przypadku infekcji wtórnych, np. bakteryjnych, lekarz może przepisać antybiotyki.
Konsultacja z lekarzem jest konieczna przed rozpoczęciem jakiegokolwiek leczenia.
Co to mononukleoza – zapobieganie
Zapobieganie mononukleozie polega na minimalizowaniu ryzyka zakażenia wirusem EBV. Kluczowe działania obejmują:
- unikanie dzielenia się napojami, sztućcami czy szczoteczkami do zębów,
- zachowanie higieny rąk i regularne mycie przedmiotów codziennego użytku,
- ograniczenie bliskich kontaktów z osobami wykazującymi objawy infekcji.
Szczepionki przeciwko EBV nie istnieją, dlatego higiena odgrywa główną rolę. W przypadku podejrzenia kontaktu z wirusem konieczna jest konsultacja lekarska w celu oceny stanu zdrowia i dalszego postępowania.
Mononukleoza – co to jest? To choroba, która wymaga odpowiedniej diagnostyki i leczenia pod nadzorem lekarza.
Źródła
- https://www.dobreziola.com/2024/11/mononukleoza-zakazna-zagrozenia-i-zapobieganie.html?gad_source=1&gad_campaignid=22772296264&gbraid=0AAAAA-ngmXu-g2Ep_Fwb-OTPBpOoxFFkg&gclid=CjwKCAjwv5zEBhBwEiwAOg2YKPUjr7cb_5ddwmqiuj8kBSi3uAF5cs6iVlmeihcVpJT4BKKynKYd-RoC0iIQAvD_BwE
- https://www.luxmed.pl/dla-pacjenta/artykuly-i-poradniki/mononukleoza-objawy-przyczyny-leczenie
- https://www.doz.pl/czytelnia/a15725-Mononukleoza__przyczyny_objawy_leczenie_mononukleozy_zakaznej
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/chorobyzakazne/74637,mononukleoza-zakaznahttps://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/160210,mononukleoza-zakazna-u-doroslych
- https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/mononukleoza-zakazna-przyczyny-objawy-i-leczenie-mononukleozy,3824,n,192
