Lekooporność bakterii- z czego wynika?

Czy wiesz, że w Polsce stosuje się prawie 2 razy więcej antybiotyków, w przeliczeniu na mieszkańca, niż w Szwecji czy Holandii? Nadużywanie i nieprawidłowe ich stosowanie to główne przyczyny narastania zjawiska lekooporności bakterii. Oporność na antybiotyki jest jednym z najpilniejszych problemów zdrowotnych na świecie! Czy możemy zminimalizować ryzyko rozwoju tego zjawiska?

Na czym polega lekooporność bakterii?

Zadaniem antybiotyków jest powstrzymanie infekcji bakteryjnej na dwa sposoby- przez zabicie danej bakterii, albo hamując jej dalszy rozwój. Antybiotyki to jedne z najważniejszych leków, które codziennie ratują zdrowie i życie wielu osobom na całym świecie. Nikt już nie musi umierać na zakażenia krwi czy zapalenie płuc, jak 100 lat temu, przed odkryciem penicyliny. Ale już wtedy, w 1928 roku, Aleksander Flaming ostrzegał, że stosowanie antybiotyków będzie związane ze zjawiskiem antybiotykooporności.

Niektóre antybiotyki, które kiedyś były skuteczne w leczeniu, dzisiaj nie są już tak efektywne. A niektóre z nich już całkiem straciły swoje właściwości lecznicze. W sytuacji kiedy bakteria przestaje być wrażliwa na dany antybiotyk, mówi się, że jest na niego oporna.

Bakterie, które przeżyją antybiotykoterapię, mogą się rozmnażać i przekazywać właściwości oporności kolejnym pokoleniom. Istnieje też rodzaj „porozumienia” pomiędzy gatunkami bakterii. Jeśli u pacjenta chorobę wywołały bakterie X i przyjmuje on antybiotyk, pozostałe bakterie „uczą się żyć” w zmienionym przez ten antybiotyk środowisku. Nowe mechanizmy oporności są przekazywane innych gatunkom, za pomocą np. transpozonów, czyli tzw, „skaczących genów”.

Przyczyny powstawania lekooporności

Głównym powodem narastania antybiotykooporności jest ich nadużywanie. Dotyczy to medycyny, ale również rolnictwa i weterynarii. Z badań prowadzonych w USA, wynika że ok. połowa wszystkich antybiotyków jest stosowana niewłaściwie, tzn. albo zupełnie niepotrzebnie, albo wybór antybiotyku, jego dawka czy czas trwania terapii są nieprawidłowe.

Antybiotyki leczą infekcje bakteryjne a nie wirusowe. Jeśli zastosuje się antybiotyk podczas infekcji wirusowej, atakuje on wszystkie bakterie w organizmie- również te przydatne. Nieprawidłowe stosowanie antybiotyków może promować właściwości oporności w nieszkodliwych bakteriach, które następnie mogą być dzielone z innymi gatunkami bakteriami.

Łatwa dostępność antybiotyków

Do wzrostu oporności przyczynia się także stosunkowo łatwa dostępność antybiotyków. W niektórych krajach można je kupić bez recepty, co skutkuje ich nadużywaniem. Bywają stosowane bez konsultacji z lekarzem, całkowicie niepotrzebnie. Samoleczenie dawkami pozostałymi z wcześniejszych kuracji zdarza się także w krajach o bardziej restrykcyjnym podejściu do antybiotyków. Tu dotykamy bardzo ważnego aspektu- przestrzegania przez pacjentów zaleceń lekarskich. Do częstych błędów skutkujących narastaniem oporności, poza samodzielnym stosowaniem antybiotyków, należy pomijanie dawek oraz zmienianie czasu terapii.

Kontrola zakażeń

Kolejną istotną kwestią jest kontrola zakażeń, tj. zapobieganie rozprzestrzenianiu się patogenów lekoopornych, zwłaszcza w środowisku szpitalnym. Niewystarczająca liczba sal jednoosobowych w szpitalach utrudnia izolację pacjentów skolonizowanych czy zakażonych patogenami opornymi, a tym samym sprzyja ich przenoszeniu na innych chorych.

Odpowiedzialne przyjmowanie antybiotyków

Przede wszystkim, stosuj antybiotyki tylko zgodnie z zaleceniami lekarza. Przestrzegaj zalecanej dziennej dawki i nie przerywaj kuracji, w sytuacji ustąpienia objawów. Jeśli nie zażyjesz antybiotyku zgodnie z zaleceniami, może być konieczne ponowne rozpoczęcie leczenia w późniejszym czasie. Przerwanie terapii może sprzyjać rozprzestrzenianiu się właściwości antybiotykoopornych wśród szkodliwych bakterii.  Pamiętaj, aby poinformować lekarza o wystąpieniu jakichkolwiek skutków ubocznych antybiotykoterapii. Nigdy nie przyjmuj antybiotyków przepisanych dla innej osoby ani nie pozwalaj nikomu innemu przyjmować Twoich antybiotyków. Nie wywieraj również presji na lekarzy, prosząc o przepisanie antybiotyku na praktycznie, każdą dolegliwość. Pamiętaj, że to lekarz diagnozuje i wybiera metodę leczenia.

Lekooporność bakterii- skutki

Przez wiele lat wprowadzanie nowych antybiotyków wyprzedzało rozwój antybiotykooporności. W ostatnich latach jednak tempo tego zjawiska doprowadziło do coraz większej liczby problemów zdrowotnych. Każdego roku w Stanach Zjednoczonych dochodzi do ponad 2,8 mln zakażeń wywołanych przez bakterie oporne!

Skutki infekcji bakteriami lekoopornymi obejmują: gorszy przebieg choroby, dłuższą rekonwalescencję, częstszą konieczność hospitalizacji, więcej wizyt w placówkach Ochrony Zdrowia czy istotnie większy nakład finansowy na leczenie.

Właściwe stosowanie antybiotyków może pomóc:

-utrzymać skuteczność obecnie stosowanych antybiotyków,

-wydłużyć czas działania obecnie dostępnych antybiotyków,

-chronić ludzi przed zakażeniami szczepami opornymi- bardziej niebezpiecznymi,

-uniknąć skutków ubocznych wynikających z niewłaściwego stosowania antybiotyków.