Trądzik dorosłych – przyczyny i możliwości terapeutyczne
Trądzik zazwyczaj kojarzy nam się z okresem dojrzewania. Charakterystyczne zmiany skórne to przecież nieodłączna oznaka burzy hormonalnej u nastolatków. Nie oznacza to jednak, że problemy skórne nie mogą wystąpić znacznie później. Trądzik dorosłych jest o wiele mniej znaną przypadłością, choć częstość jego występowania jest relatywnie wysoka. Dowiedz się więcej o przyczynach trądziku u dorosłych i możliwościach jego leczenia!
Trądzik dorosłych – dolegliwość o złożonej etiologii
W przypadku trądziku nie można niestety wskazać jednej, konkretnej przyczyny pojawiania się zmian skórnych. Choroba ta ma złożone podłoże, przy czym poszczególne składowe zaburzają funkcjonowanie sebocytów i keranocytów, a także nasilają odczyn zapalny. W przypadku diagnozy trądziku dorosłych, warto jest przyjrzeć się głównym przyczynom jego wystąpienia, w celu optymalnego doboru terapii.
Wśród najważniejszych przyczyn trądziku dorosłych wymienia się:
- zaburzenia gospodarki hormonalnej – zmiany trądzikowe zazwyczaj pojawiają się w wyniku podwyższenia stężenia hormonów płciowych, głównie androgenów (testosteronu, DHT, SDHEA) lub estrogenów. Trądzik o podłożu hormonalnym o wiele częściej dotyczy kobiet.
- choroby endokrynologiczne – w tym zespół policystycznych jajników (PCOS) czy zespół Cushinga.
- kolonizację bakteriami Propionibacterium acnes – nadmierny rozrost tych bakterii wpływa na pobudzenie hiperkeratynizacji, zaostrzenie zmian zapalnych w obrębie skóry, a także zmienia skład łoju.
- nieprawidłową dietę – badania naukowe wskazują, że na zaostrzenie objawów trądziku wpływa dieta o wysokim indeksie glikemicznym oraz częste spożycie mleka i jego przetworów.
- niektóre leki – głównie preparaty hormonalne (glikokortykosteroidy, androgeny), leki przeciwgruźlicze (ryfampicyna, izoniazyd), leki psychotropowe (trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, leki przeciwpadaczkowe, lit, inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny).
Leczenie trądziku u dorosłych polega na stosowaniu preparatów miejscowych lub doustnych
Obecnie istnieje wiele możliwości leczenia trądziku dorosłych, w zależności od stopnia zaawansowania zmian. Zarówno leczenie miejscowe, jak i doustne wyróżnia się dużym stopniem skuteczności. Wybór konkretnej metody terapeutycznej należy do lekarza dermatologa, a na powodzenie terapii ma wpływ nie tylko wybrany lek, ale także modyfikacja stylu życia i codziennej pielęgnacji cery.
Miejscowe leki na trądzik
Należą do nich preparaty występujące najczęściej w formie żelu, kremu bądź maści. W tej grupie wyróżnia się:
- antybiotyki miejscowe – np. Aknemycin, Davercin, Clindacne czy Normaclin – w leczeniu trądziku stosuje się głównie klindamycynę, erytromycynę i cykliczny węglan erytromycyny, które wykazują działanie przeciwbakteryjne, ale także przeciwzapalne. Preparaty te są dobrze tolerowane przez pacjentów, a działania niepożądane, takie jak świąd, podrażnienie czy suchość skóry, są niezwykle rzadkie;
- leki z grupy retinoidów – np. Differin, Acnelec, Epiduo – regulują wydzielanie łoju, wykazując działanie przeciwzaskórnikowe, przeciwzapalne i złuszczające. Preparaty z tej grupy często wywołują nadmierną suchość i podrażnienie skóry, lecz są wyjątkowo skuteczne;
- preparaty z nadtlenkiem benzoilu – np. preparaty proste: Benzacne, Akneroxid lub złożone: Duac, Epiduo, Epiduo forte – nadtlenek benzoilu uwalnia wolne rodniki tlenowe, które wykazują działanie przeciwdrobnoustrojowe, przeciwzapalne i przeciwłojotokowe. Lek relatywnie często powoduje nadmierne wysuszenie i łuszczenie się skóry, zwłaszcza, gdy jest stosowany w zbyt dużej dawce.
Należy pamiętać, że podczas stosowania większości miejscowych preparatów na trądzik, wymagana jest dodatkowa ochrona przed promieniowaniem UV. Ponadto, warto zadbać o dogłębne nawilżenie skóry, które zminimalizuje ryzyko niepożądanych objawów.
Doustne leki na trądzik
Doustne leki zazwyczaj stosuje się w bardziej zaawansowanych postaciach trądziku. Niektóre z nich mogą być stosowane w terapii łączonej z preparatami miejscowymi, zawierającymi nadtlenek benzoilu lub kwas azelainowy. Wśród doustnych leków na trądzik wyróżnia się:
- antybiotyki doustne – np. Tetralysal – najczęściej wykorzystuje się antybiotyki z grupy tetracyklin, takie jak tetracyklina, limecyklina czy minocyklina. Należy pamiętać, że antybiotyki z tej grupy mogą powodować nadwrażliwość skóry na światło UV.
- izotretynoinę – np. Izotek, Aknenormin, Axotret – jest to pochodna witaminy A, która wykazuje silne działanie w kierunku regulacji aktywności gruczołów łojowych. Powszechnie uważa się, że izotretynoina jest najskuteczniejszym lekiem przeciwtrądzikowym, jednak ze względu na liczne możliwe działania niepożądane, terapia nią powinna być ostatecznością. Lek bardzo często powoduje zmiany w obrazie krwi, suchość skóry i błon śluzowych, bóle stawowo-mięśniowe oraz lekką dyslipidemię. Należy pamiętać, że izotretynoina jest lekiem silnie teratogennym, dlatego kobiety w trakcie terapii powinny obligatoryjnie stosować skuteczne metody antykoncepcji.
- Rocha MA, Bagatin E. Adult-onset acne: prevalence, impact, and management challenges. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2018;11:59-69. Published 2018 Feb 1.
- Collier CN, Harper JC, Cafardi JA, Cantrell WC, Wang W, Foster KW, Elewski BE. The prevalence of acne in adults 20 years and older. J Am Acad Dermatol. 2008 Jan;58(1):56-9.
Bagatin E, Freitas THP, Rivitti-Machado MC, et al. Adult female acne: a guide to clinical practice [published correction appears in An Bras Dermatol. 2019 Mar-Apr;94(2):255. Machado MCR [corrected to Rivitti-Machado MC]]. An Bras Dermatol. 2019;94(1):62-75.