Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba dotykająca nie tylko seniorów!
Choroby dotyczące układu ruchu są wyjątkowo uciążliwe, ponieważ niejednokrotnie są przyczyną rezygnacji chorej osoby z codziennych obowiązków i aktywności fizycznej. Dolegliwości bólowe stawów i problemy z poruszaniem zazwyczaj są kojarzone głównie z osobami starszymi. Niestety, niektóre ze schorzeń układu ruchu mogą pojawić się u ludzi młodych i w pełni sprawnych. Jest tak w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów, zwanego również gośćcem. W poniższym artykule znajdziesz najważniejsze informacje o tej chorobie!
Co warto wiedzieć o RZS?
RZS, czyli reumatoidalne zapalenie stawów, dotyczy prawie 1% Polaków. Choroba ta trzykrotnie częściej występuje u kobiet, a jej początek zwykle ujawnia się między 30. a 60. rokiem życia. Według danych statystycznych każdego roku przybywa od 800 do nawet 1600 chorych. Jest to wyjątkowo niepokojąca informacja, ponieważ schorzenie to znacznie oddziałuje na sprawność chorych osób, nierzadko prowadząc do niepełnosprawności.
Czym jest reumatoidalne zapalenie stawów?
Reumatoidalne zapalenie stawów, pomimo swej nazwy, nie ogranicza się wyłącznie do tkanki stawowej. Jest to przewlekła choroba tkanki łącznej, w przebiegu której procesem chorobowym mogą być objęte niemal wszystkie narządy i układy organizmu. Ile wiadomo o przyczynach jej rozwoju? Niestety, niewiele.
RZS to choroba o podłożu autoimmunologicznym o nieznanej etiologii. Przypuszcza się, że za rozwojem stanów zapalnych mogą stać czynniki genetyczne, środowiskowe, hormonalne czy immunologiczne, jednak dotychczas nie ustalono konkretnej przyczyny rozwoju tej choroby. W początkowym etapie choroby zmiany zapalne występują głównie w obrębie błony maziowej stawów, a ich konsekwencją jest nieodwracalne zniszczenie chrząstki, kości oraz więzadeł tworzących dany staw, z jego następczym zniekształceniem i usztywnieniem. Reumatoidalne zapalenie stawów nierzadko jednak dotyka innych tkanek, powodując rozliczne zmiany między innymi w układzie sercowo-naczyniowych, skórze czy narządzie wzroku.
RZS – objawy choroby mogą dotyczyć nie tylko układu ruchu
We wczesnym etapie choroba zazwyczaj dotyczy układu ruchu. Stan zapalny obejmuje symetrycznie niewielkie stawy nadgarstków, dłoni lub stóp, powodując ich ból oraz obrzęk. Charakterystycznym objawem reumatoidalnego zapalenia stawów jest poranna sztywność w zajętych chorobowo stawach, która zazwyczaj mija przed upływem godziny. Do zapalenia dużych stawów, takich jak kolanowy czy staw biodrowy, dochodzi nieco rzadziej, zazwyczaj w dalszych etapach trwania choroby.
Jak wcześniej wspomniano, RZS to choroba tkanki łącznej, która w zaawansowanej postaci może manifestować się pozastawowo. Jest to wyjątkowo zły czynnik rokowniczy, który świadczy o ciężkim przebiegu choroby i możliwości wystąpienia groźnych dla życia powikłań. Do objawów pozastawowych reumatoidalnego zapalenia stawów zalicza się między innymi:
- podskórne guzki reumatoidalne;
- zmiany w układzie sercowo-naczyniowym, takie jak zapalenie osierdzia, miażdżyca tętnic czy guzki reumatoidalne na zastawkach serca;
- zapalenie tkanek gałki ocznej, najczęściej rogówki lub twardówki;
- zapalenie naczyń krwionośnych małego i średniego kalibru;
- polineuropatię;
- zespół cieśni nadgarstka;
- zmiany w płucach i oskrzelach.
Postępowanie medyczne w reumatoidalnym zapaleniu stawów
Reumatoidalne zapalenie stawów łatwo jest pomylić z innymi schorzeniami, w tym z toczniem rumieniowatym układowym lub chorobą zwyrodnieniową stawów. Z tego powodu zaleca się, by osoby, u których istnieje podejrzenie rozwoju RZS, jak najszybciej rozpoczęły diagnostykę u lekarza reumatologa. Specjalista ten jest w stanie szybko postawić prawidłową diagnozę, a także wdrożyć odpowiednie leczenie, które pozwoli zapobiec poważnym powikłaniom ortopedycznym i pozastawowym.
Leczenie RZS – leki modyfikujące przebieg choroby i inne
Specjaliści coraz częściej posługują się koncepcją okna terapeutycznego, według której najlepsze efekty w postaci długotrwałej remisji przynosi wdrożenie leczenia w początkowej fazie choroby. Z tego też względu priorytetem jest szybkie rozpoznanie i wdrożenie leczenia farmakologicznego. Terapia zazwyczaj opiera się na lekach modyfikujących przebieg choroby, do których zalicza się między innymi:
- metotreksat – preparaty Ebetrexat czy Metotab;
- chlorochina – preparat Arechin;
- cyklosporyna – preparaty Cyclaid czy Equoral;
- leflunomid – preparaty Arava czy Leflunomide;
- sulfasalazyna – preparaty Salazopyrin czy Sulfasalazin.
W leczeniu RZS, zwłaszcza zaawansowanych przypadkach choroby, stosowane są także leki biologiczne, takie jak adalimumab, certolizumab czy etanercept. W leczeniu doraźnym, gdy chory zmaga się z uciążliwymi objawami zapalenia, do terapii można dołączyć leki doustne z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub iniekcje dostawowe z glikokortykosteroidów.
- Chauhan K, Jandu JS, Goyal A, et al. Rheumatoid Arthritis. [Updated 2021 Jun 29]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441999/
- Guo Q, Wang Y, Xu D, Nossent J, Pavlos NJ, Xu J. Rheumatoid arthritis: pathological mechanisms and modern pharmacologic therapies. Bone Res. 2018;6:15. Published 2018 Apr 27.