POChP i rak płuc – najgroźniejsze konsekwencje palenia tytoniu
W ciągu ostatnich trzech dekad odsetek palących Polaków zmniejszył się niemal dwukrotnie. Jest to duży sukces, a jednak badania statystyczne wskazują, że w dalszym ciągu ponad 60 tysięcy zgonów rocznie spowodowanych jest konsekwencjami palenia tytoniu. Do najczęściej występujących chorób odtytoniowych zalicza się nowotwory płuca i POChP, czyli przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Co trzeba wiedzieć o tych schorzeniach? Jak wygląda ich profilaktyka? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule!
Czy wiesz, że co piąty Polak sięga regularnie po papierosy?
W naszym kraju widać powolną tendencję spadkową wśród palaczy. Jest to podyktowane między innymi względami ekonomicznymi, ale także malejącą tolerancją społeczeństwa w stosunku do osób palących. Niestety według badań CBOS po papierosy regularnie sięga blisko 8 milionów Polaków. Interesujący może być fakt, że zdecydowanie częściej po papierosy sięgają mężczyźni (26%) niż kobiety (17%).
Rak płuc – najczęstszy i najgorzej rokujący nowotwór w naszym kraju
Czy wiesz, że każdego roku ponad 20 tysięcy Polaków dostanie diagnozę nowotworu złośliwego płuca? Szacuje się, że blisko 80-90% tych zachorowań związane jest z wieloletnią ekspozycją na dym tytoniowy. Do innych, relatywnie rzadkich, przyczyn zachorowania na raka płuca należy ekspozycja zawodowa na szkodliwe związki chemiczne, uwarunkowania genetyczne, a także narażenie na zanieczyszczenia środowiska.
Rokowanie w raku płuca zależy przede wszystkim od stadium choroby, w jakim została ona wykryta. Niestety, zdecydowana większość nowotworów płuca rozwija się przez długi czas niepostrzeżenie, co stwarza ogromne trudności terapeutyczne. Jakie symptomy powinny skłonić palacza do wizyty u lekarza? Wśród pierwszych objawów rozwijającego się raka płuca należy pamiętać o:
- przewlekłym kaszlu;
- krwi w plwocinie;
- nawracających stanach zapalnych oskrzeli i płuc;
- duszności;
- utracie apetytu i spadku wagi;
- bolesności w obrębie klatki piersiowej.
POChP – pomijana konsekwencja palenia papierosów
Przewlekła obturacyjna choroba płuc to nieco mniej znana choroba odtytoniowa, co nie oznacza, że jest mniej niebezpieczna. Szacuje się, że choruje na nią 2,5 miliona Polaków, choć zaledwie jedna piąta o tym wie i stosuje leczenie.
Istotą POChP jest ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe spowodowane zmianami w budowie oskrzeli i płuc na skutek działania szkodliwych czynników zewnętrznych – najczęściej dymu tytoniowego. Mechanizm rozwoju tego schorzenia jest niezwykle skomplikowany, a duży udział w tym ma przewlekły stan zapalny, zwiększona aktywność enzymów proteolitycznych, upośledzenie oczyszczania rzęskowego czy stres oksydacyjny.
Chorzy na POChP zmagają się z takimi objawami jak przewlekły kaszel czy duszność, choć bardzo często temu schorzeniu towarzyszą inne choroby, takie jak rozstrzenie oskrzeli, nadciśnienie płucne i tętnicze czy niewydolność krążenia.
Jak zapobiec rozwojowi odtytoniowych chorób płuc?
Odpowiedź na to pytanie jest proste – unikać ekspozycji na dym tytoniowy. Należy podkreślić, że dotyczy to zarówno palaczy czynnych, jak i biernych. Rzucenie palenia może wydawać się niektórym niemożliwe, a jednak istnieje kilka metod, które mogą stanowić wartościowe wsparcie w wyjściu z nałogu. W przypadku długoletniego uzależnienia, warto dodatkowo pomyśleć o profilaktyce chorób odtytoniowych, czyli badaniach przesiewowych.
Jak rzucić palenie?
Jedną z najpopularniejszych metod rzucania palenia jest NTZ, czyli nikotynowa terapia zastępcza. Jest to forma terapii substytucyjnej, podczas której uzależniona osoba dostarcza do organizmu nikotynę w mniej szkodliwej formie, by zredukować głód nikotynowy i łatwiej przejść przez pierwszy okres rzucania palenia. Obecnie preparaty z nikotyną można znaleźć w każdej aptece, a różnorodność ich form sprawia, że każda osoba może znaleźć optymalne rozwiązanie dla siebie.
Do farmakologicznych metod radzenia sobie z nałogiem tytoniowym zalicza się także przyjmowanie takich leków jak:
- cytyzyna – preparat Tabex lub Desmoxan;
- chlorowodorek bupropionu – preparat Wellbutrin lub Zyban;
- wareniklina – preparat Champix.
Profilaktyka chorób odtytoniowych – co warto o niej wiedzieć?
Czy wiesz, że w Polsce funkcjonują obecnie co najmniej dwa programy profilaktyczne w kierunku chorób odtytoniowych? Jest to przede wszystkim:
- Program profilaktyki raka płuca – skierowany jest przede wszystkim do palaczy w wieku 50-74 lat, którzy mają konsumpcję papierosów równą bądź większą niż 20 paczkolat i którym nie udało się rzucić nałogu na dłużej niż 15 lat;
- Program profilaktyki chorób odtytoniowych (w tym POChP) – skierowany jest do dorosłych palaczy, u których nie zdiagnozowano wcześniej POChP i nie wykonywano badań spirometrycznych w ciągu ostatnich 36 miesięcy.
Programy te wykonywane są w wybranych placówkach realizujących umowę z NFZ. W zakres programy wchodzi zarówno konsultacja lekarska czy poradnictwo specjalistyczne, jak i niezbędne badania diagnostyczne, takie jak spirometria czy tomografia komputerowa.
- Siddiqui F, Siddiqui AH. Lung Cancer. [Updated 2021 Jul 17]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482357/
- Agarwal AK, Raja A, Brown BD. Chronic Obstructive Pulmonary Disease. [Updated 2021 Feb 5]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559281/
- West R. Tobacco smoking: Health impact, prevalence, correlates and interventions. Psychol Health. 2017;32(8):1018-1036.