Nadciśnienie tętnicze – epidemia XXI wieku

Nadciśnienie tętnicze w świadomości społeczeństwa nie jest uznawane za groźne schorzenie, tymczasem według Światowej Organizacji Zdrowia choroba ta jest pierwszą przyczyną przedwczesnych zgonów na całym świecie. Brak charakterystycznych symptomów sprawia, że nadciśnienie tętnicze bardzo często wykrywane jest po wielu latach, gdy doszło już do rozwoju groźnych powikłań narządowych. W poniższym artykule przyglądamy się bliżej przyczynom oraz konsekwencjom tego schorzenia, a także przedstawiamy możliwości terapeutyczne.

Blisko 11 milionów Polaków zmaga się z nadciśnieniem tętniczym

Badania NATPOL i WOBASZ z ostatnich dekad nie są optymistyczne – szacuje się, że nadciśnienie tętnicze dotyczy ponad 11 milionów Polaków, przy czym odsetek ten stale rośnie. Blisko 30 proc. osób nie wie o swojej chorobie, pomimo wysokiej dostępności profilaktycznego badania ciśnienia tętniczego krwi. Wiadomości te są dość niepokojące, zwłaszcza że wczesne wdrożenie terapii może znacząco zmniejszyć ryzyko groźnych powikłań, w tym incydentów sercowo-naczyniowych.

Czym jest nadciśnienie tętnicze?

Nadciśnienie tętnicze jest przewlekłą chorobą układu sercowo-naczyniowego, w której dochodzi do stałego podwyższenia ciśnienia tętniczego krwi. Schorzenie to można rozpoznać, jeśli średnie wartości są równe lub przekraczają 140 mm Hg dla ciśnienia skurczowego lub/i 90 mm Hg dla ciśnienia rozkurczowego. Warto przy tym podkreślić, że diagnoza powinna opierać się na co najmniej dwóch pomiarach wykonanych podczas co najmniej dwóch różnych wizyt.

Co warto wiedzieć o przyczynach nadciśnienia tętniczego?

Każda osoba z niedawno rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym wymaga rozszerzonej diagnostyki w celu wykrycia przyczyny schorzenia. W przypadku, gdy podwyższone ciśnienie krwi wywołane jest współistniejącym stanem chorobowym, mówi się o nadciśnieniu tętniczym wtórnym, które może ulec cofnięciu wraz z wyleczeniem podstawowej choroby. Wzrost ciśnienia tętniczego krwi może być wywołany przez:

• choroby miąższu nerek;
• zwężenie tętnicy nerkowej;
• choroby endokrynologiczne takie jak hiperaldosteronizm pierwotny, nadczynność tarczycy, akromegalia czy zespół Cushinga;
• guzy wydzielające katecholaminy;
• obturacyjny bezdech senny;
• koarktację aorty;
• dysplazję włóknisto-mięśniową;
• używki takie jak alkohol, papierosy czy substancje psychoaktywne;
• leki, m.in. glikokortykosteroidy, sympatykomimetyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne czy środki antykoncepcyjne.

Niestety nadciśnienie wtórne stanowi tylko niewielki procent wszystkich zachorowań. Szacuje się, że około 90-95 proc. diagnoz dotyczy nadciśnienia tętniczego pierwotnego. U podstaw tego schorzenia leżą różne czynniki środowiskowe i genetyczne.

Powikłania nadciśnienia tętniczego mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia chorego

Wysokie wartości ciśnienia tętniczego krwi prowadzą stopniowo do zaburzeń funkcji śródbłonka naczyniowego, co skutkuje zmianami miażdżycowymi, a także poważnymi powikłaniami narządowych powstałych na tle uszkodzeń naczyń krwionośnych. Nieleczone bądź źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze może w ostateczności spowodować wystąpienie ciężkich powikłań w:

• sercu – głównie pod postacią przerostu lewej komory, choroby wieńcowej, a nawet niewydolności;
• nerkach – w przebiegu zmian wywołanych nadciśnieniem tętniczym dochodzi do stwardnienia lub zwężenia światła naczyń nerkowych, z następczym rozwojem niewydolności nerek;
• oczach – zmiany mogą przebiegać pod postacią uszkodzeń siatkówki, krwawień wewnątrzgałkowych, a nawet jaskry;
• mózgu – głównym problemem są zmiany otępienne oraz zmiany naczyniowe.

Należy również wspomnieć, że nadciśnienie tętnicze znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia nagłych incydentów naczyniowych. Nieleczone schorzenie może być przyczyną zawału mięśnia sercowego, a także udaru mózgu.

Terapia nadciśnienia tętniczego wymaga konsekwencji

Choć specjalistą w temacie leczenia nadciśnienia jest hipertensjolog, terapią tej choroby często zajmują się również kardiolodzy, interniści, a nawet lekarze pierwszego kontaktu. Leczenie nadciśnienia tętniczego wymaga ścisłej współpracy pacjenta z lekarzem, nie tylko w zakresie przyjmowanych leków. Badania naukowe dowodzą, że duże znaczenie dla przebiegu choroby ma zmiana stylu życia, zwłaszcza redukcja masy ciała i włączenie wysiłku fizycznego oraz redukcja spożycia soli.

Metody leczenia nadciśnienia tętniczego

Leczenie nadciśnienia tętniczego opiera się głównie na farmakoterapii. W celu skutecznego obniżenia średnich wartości ciśnienia, zwykle stosuje się politerapię, która zakłada wykorzystanie kilku leków z różnych grup, takich jak:

• inhibitory konwertazy angiotensyny – peryndopryl (preparat Prenessa) czy enalapryl (preparat Benalapril);
• blokery kanału wapniowego – amlodypina (preparat Amlopin) czy nimodypina (preparat Nimotop);
• β blokery – karwedilol (preparat Atram) czy nebiwolol (preparat Nebilet);
• diuretyki tiazydowe – hydrochlorotiazyd czy indapamid (Indapres).

1. Oparil S, Acelajado MC, Bakris GL, et al. Hypertension. Nat Rev Dis Primers. 2018;4:18014. Published 2018 Mar 22.
2. Andrzej Tykarski, Krzysztof J. Filipiak, Andrzej Januszewicz, Mieczysław Litwin, Krzysztof Narkiewicz, Aleksander Prejbisz, Danuta Ostalska-Nowicka, Krystyna Widecka, Katarzyna Kostka-Jeziorny. Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym. 2019. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce 2019;5(1): s. 1-86.