Masz zgagę? Nie ignoruj tego – to może być refluks!

Czy często czujesz pieczenie w przełyku? Po obfitym posiłku doskwiera Ci nieprzyjemny dyskomfort? Być może są to objawy choroby refluksowej przełyku, która może dotyczyć nawet 20 proc. dorosłej populacji. Schorzenie to jest na ogół bagatelizowane, gdyż zwykle jego objawy nie są dokuczliwe. Warto jednak wiedzieć, że refluks żołądkowo-przełykowy wiąże się z licznymi powikłaniami, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia chorego. W poniższym artykule przedstawiamy najważniejsze informacje na temat tej choroby.

Czym jest choroba refluksowa przełyku?

Choroba refluksowa przełyku, zwana również GERD, to jedno z najczęściej występujących schorzeń przewlekłych przewodu pokarmowego. Polega ono na zarzucaniu treści z żołądka do przełyku na skutek zaburzenia prawidłowego funkcjonowania dolnego zwieracza przełyku. Kwaśna treść żołądka drażni i uszkadza delikatną błonę śluzową przełyku, co prowadzi do występowania szeregu nieprzyjemnych dolegliwości.

Charakterystyczne objawy refluksu żołądkowo-przełykowego

Refluks żołądkowo-przełykowy może objawiać się w różnorodny sposób, a same symptomy dzieli się na typowe, atypowe oraz pozaprzełykowe. Zazwyczaj objawy choroby występują tuż po zjedzeniu posiłku i pogarszają się przy przybraniu leżącej pozycji ciała. Do najbardziej charakterystycznych symptomów refluksu zalicza się przede wszystkim:

• zarzucanie kwaśnej treści do przełyku;
• zgagę;
• ból w klatce piersiowej;
• uczucie pełności lub bolesność w nadbrzuszu;
• niestrawność i mdłości;
• wzdęcia;
• przewlekły kaszel;
• poranną chrypkę;
• erozję zębów.

Warto pamiętać, że niekiedy choroba refluksowa przełyku przebiega bezobjawowo. Rozpoznanie stawiane jest wtedy przypadkowo, zwykle w trakcie badania endoskopowego.
Przyczyny rozwoju choroby refluksowej żołądka
Patofizjologia refluksu żołądkowo-przełykowego jest wieloczynnikowa. W rozwój choroby zaangażowane są różne mechanizmy takie jak wpływ napięcia dolnego zwieracza przełyku, obecność przepukliny rozworu przełykowego, obrona błony śluzowej przełyku przed refluksem czy ruchliwość przełyku. Publikacje naukowe dowodzą również, że chorobie refluksowej przełyku sprzyja:

• przyjmowanie używek (alkohol, papierosy i kawa);
• przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych;
• okres ciąży;
• nadmierna masa ciała;
• współistniejąca cukrzyca;
• polineuropatia alkoholowa;
• przyjmowanie niektórych leków z grupy azotanów, blokerów kanału wapniowego, metyloksantyn czy antycholinergików.

Jak leczyć refluks żołądkowy?

Refluks żołądkowo-jelitowy wymaga stałego leczenia, które zwykle prowadzone jest przez specjalistę gastroenterologa. Terapia najczęściej opiera się na dożywotnim przyjmowaniu leków zobojętniających treść żołądkową, przy czym ważne jest również wdrożenie zaleceń dotyczących diety i stylu życia. Celem leczenia refluksu jest nie tylko łagodzenie nieprzyjemnych objawów choroby, ale także zapobieganie rozwojowi niebezpiecznych powikłań. U osób, które nie tolerują farmakoterapii lub przynosi ona niewspółmierne skutki, można rozważyć wykonanie zabiegu chirurgicznego.

Farmakoterapia i domowe sposoby na refluks

Obecnie największe zastosowanie w leczeniu choroby refluksowej przełyku ma farmakoterapia. Jej głównym celem jest zahamowanie wydzielania soku żołądkowego lub zobojętnienie jego odczynu tak, by nie powodował on dalszych uszkodzeń błony śluzowej przełyku. W terapii refluksu najczęściej stosuje się:

• inhibitory pompy protonowej takie jak omeprazol (preparat Bioprazol, Helicid) lub pantoprazol (preparat Contix, Controloc);
• blokery receptora H2, w tym famotydyna (preparat Famogast) lub ranitydyna (preparat Ranimax);
• sukralfat (preparat Ulgastran);
• kwas alginowy i alginian sodu;
• itopryd (preparat Prokit, Zirid).

Dodatkowo, oprócz leczenia, specjaliści zalecają niewielką modyfikację diety. Należy przede wszystkim ograniczyć spożycie tłuszczu, napojów gazowanych, czekolady, alkoholu i kawy, a ostatni posiłek przyjąć najpóźniej 2 do 3 godzin przed snem. U niektórych chorych pomocna okazuje się rezygnacja z palenia papierosów, zaś u osób zmagających się z nadwagą lub otyłością – redukcja masy ciała. Warto również pamiętać, by podczas przyjmowania pozycji leżącej ułożyć nieco wyżej głowę.

Dlaczego nie należy bagatelizować objawów refluksu żołądkowo-przełykowego?

Przełyk wyścielony jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, który w przypadku choroby refluksowej ulega cyklicznym uszkodzeniom pod wpływem kwaśnej treści żołądka. Taki stan sprzyja bliznowaceniu, a także narastaniu nieprawidłowego dla tej części przewodu pokarmowego nabłonka, co uznawane jest za zmianę przedrakową. Wieloletnie zaniedbanie refluksu żołądkowo-przełykowego może skutkować rozwojem niebezpiecznych dla zdrowia i życia schorzeń takich jak:

• zwężenie przełyku;
• krwawienie z przewodu pokarmowego;
• erozyjne zapalenie przełyku;
• przełyk Barretta;
• rak gruczołowy przełyku.

---

1. Gastroesophageal Reflux Disease ed. by Antunes C, Aleem A, Curtis SA. [Updated 2021 Jul 18]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441938/ [dostęp: 23.11.2021 r.]
2. Diagnosis and treatment of gastroesophageal reflux disease ed. by Badillo R, Francis D. World J Gastrointest Pharmacol Ther. 2014;5(3):105-112.