Łysienie plackowate – co warto wiedzieć o tej chorobie?

Utrata włosów zazwyczaj kojarzy się nam z podeszłym wiekiem lub leczeniem onkologicznym. Nie należy jednak zapominać, że za częściowy lub całkowity ubytek mogą także odpowiadać niektóre schorzenia. Do grupy takich chorób zalicza się łysienie plackowate, które może występować w każdej grupie wiekowej, także u dzieci. Czym jest to schorzenie i jakie są możliwości terapeutyczne? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule!

Łysienie plackowate – najczęstsza przyczyna wypadania włosów u młodych osób

Szacuje się, że łysienie plackowate występuje u 0,1-0,2% społeczeństwa. Choroba ta najczęściej dotyczy młodych osób – aż 66% chorych osób ma poniżej 30 lat. Nadmierne wypadanie włosów niewątpliwie wpływa na życie codzienne chorego, obniżając jego poczucie wartości. Nierzadko osoby cierpiące na łysienie plackowate wycofują się z życia społecznego i zawodowego.

Jakie są przyczyny łysienia plackowatego?

Etiologia łysienia plackowatego nie została jak dotąd w pełni poznana. Najbardziej prawdopodobna hipoteza zakłada, że u źródła tej choroby leżą predyspozycje genetyczne oraz pewne czynniki środowiskowe, które są bezpośrednim bodźcem dla układu odpornościowego. Istnieją przesłanki, że pojawienie się pierwszych oznak choroby (bądź jej nawrotów) może być związane z dietą, zaburzeniami hormonalnymi, stresem i niektórymi patogenami, takimi jak cytomegalowirus czy wirus Epsteina-Barr.

W łysieniu plackowatym dochodzi do nadmiernej reakcji układu odpornościowego na komórki mieszków włosowych. W początkowej fazie przeciwciała atakują jedynie mieszki włosowe z pigmentem, doprowadzając do znacznego skrócenia cyklu wzrostowego włosów i ich szybkiego wypadania. Jednocześnie, w miejscu wypadania włosów, dochodzi do napływu licznych komórek odpornościowych i rozwoju stanu zapalnego.

Potwierdzeniem autoimmunologicznego charakteru łysienia plackowatego mogą być liczne badania naukowe, które wykazały związek tej choroby z występowaniem innych chorób z autoagresji. Chorzy, w porównaniu do osób zdrowych, znacznie częściej borykają się z takimi schorzeniami jak:

atopie – astma, atopowe zapalenie skóry, alergiczny nieżyt nosa;
autoimmunologiczne choroby tarczycy;
toczeń rumieniowaty układowy;
bielactwo;
łuszczyca;
reumatoidalne zapalenie stawów.

Objawy łysienia plackowatego mogą dotyczyć nie tylko głowy

Łysienie plackowate najczęściej dotyczy skóry głowy i brody. Zmiany chorobowe pojawiają się nagle i przybierają formę dobrze odgraniczonych ognisk gładkiej skóry. Zmiany zwykle są okrągłe i występują mnogo, jednak diagnozuje się również inne postacie tego schorzenia. Oprócz typowego obrazu choroby wyróżnia się także łysienie wężykowate (wypadanie włosów w okolicy potylicznej) oraz łysienie sisaipho (wypadanie włosów na czubku głowy).

Ostry proces zapalny może doprowadzić do całkowitej utraty włosów na głowie, czyli łysienia plackowatego całkowitego. Istotny jest także fakt, choroba ta może doprowadzić do wypadnięcia włosów na całym ciele, co świadczy o postaci uogólnionej.

Co ciekawe, jednym z rodzajów łysienia plackowatego jest nagłe osiwienie, nazywane także syndromem Marii Antoniny. Wbrew pozorom zjawisku temu nie towarzyszy jednak zmiana koloru włosów. Na skutek stanu zapalnego przez jedną noc wypadają jedynie włosy zawierające pigment, co u starszych osób może sprawiać wrażenie osiwienia.

Jak pokonać łysienie plackowate?

W leczeniu łysienia plackowatego stosuje się zarówno terapię miejscową, jak i ogólną. Schematy leczenia opierają się głównie na przyjmowaniu leków immunosupresyjnych lub immunomodulujących. Niestety, każda z dostępnych obecnie terapii wykazuje ograniczoną skuteczność. Nadzieją dla chorych stanowią szeroko zakrojone badania naukowe nad nowymi, bardziej skutecznymi lekami.
Leczenie łysienia plackowatego to duże wyzwanie
Glikokortykosteroidy stanowią główną grupę leków stosowanych w leczeniu łysienia plackowatego. Wyciszają one nadreaktywny układ odpornościowy, redukując stan zapalny. Największą efektywnością wyróżnia się aplikacja glikokortykosteroidów w zastrzykach śródskórnych w zmieniony chorobowo obszar skóry. Badania wykazały, że metoda ta u 63% chorych przyczyniła się do ponownego wzrostu włosów w ciągu 4 miesięcy. Nieco mniejszą skutecznością odznacza się miejscowa aplikacja glikokortykosteroidów w postaci kremów, żeli czy maści. Z kolei terapia ogólnoustrojowa tą grupą leków zarezerwowana jest jedynie do ciężkich przypadków choroby z powodu licznych działań niepożądanych.

Metodą drugiego rzutu w leczeniu łysienia plackowatego jest miejscowa immunoterapia. Polega ona na aplikacji na chory obszar substancji o działaniu alergizującym, która wywołuje kontaktowe zapalenie skóry. Wywołanie reakcji alergicznej w miejscu choroby sprawia, że komórki układu odpornościowego przestają niekiedy atakować mieszki włosowe. W miejscowej immunoterapii najczęściej wykorzystuje się:

cygnolinę;
difenylocyklopropenon;
squaric acid dibutylester (SADBE).

Znacznie rzadziej do leczenia włącza się terapię światłem, podczas której stosuje się promieniowanie UVA o określonej długości łącznie z substancjami fotouczulającymi, czyli psoralenami.

Darwin E, Hirt PA, Fertig R, Doliner B, Delcanto G, Jimenez JJ. Alopecia Areata: Review of Epidemiology, Clinical Features, Pathogenesis, and New Treatment Options. Int J Trichology. 2018;10(2):51-60.
McElwee KJ, Gilhar A, Tobin DJ, et al. What causes alopecia areata?. Exp Dermatol. 2013;22(9):609-626.
Pratt CH, King LE Jr, Messenger AG, Christiano AM, Sundberg JP. Alopecia areata. Nat Rev Dis Primers. 2017;3:17011. Published 2017 Mar 16.