Łuszczyca – choroba o wielu obliczach
Łuszczyca nie jest bynajmniej chorobą rzadką – szacuje się, że dotyczy 2-3% społeczeństwa. Przebieg tego schorzenia może być różny, choć u większości chorych stwierdza się obecność zmian skórnych przypominających łuski. Są one niezwykle często uważane za zmiany zakaźne, choć w rzeczywistości łuszczycą nie można się zarazić. W poniższym artykule przedstawiamy najważniejsze informacje o łuszczycy i możliwościach jej leczenia.
Łuszczyca to jedna z częściej występujących chorób skóry
Łuszczyca to przewlekła, zapalna choroba skóry o nawracającym charakterze. Zmiany skórne wywołane są procesem autoimmunologicznym, który wynika z nieprawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. U podstaw łuszczycy leżą czynniki genetyczne i środowiskowe, a nie drobnoustroje, więc nie jest chorobą zakaźną.
Objawy łuszczycy mogą być mocno zróżnicowane
Typową dla łuszczycy zmianą skórną jest odgraniczone grudka pokryta srebrną łuską. Nawarstwienie złuszczającego się naskórka wynika ze znacznego skrócenia czasu cyklu komórkowego, co skutkuje 8-krotnie szybszym dojrzewaniem komórek naskórka. Jednocześnie można zaobserwować toczący się stan zapalny, wynikający głównie ze zwiększonego wydzielania cytokin prozapalnych.
Warto wiedzieć, że obraz łuszczycy może być bardzo różnorodny. Wśród chorych, aż 85% dotknięta jest łuszczycą plackowatą, w której charakterystyczne, łuskowate zmiany pokrywają powierzchnię skóry łokci, kolan, głowy i okolicy krzyżowo-pośladkowej. Inaczej jest jednak w przypadku łuszczycy krostkowej, gdzie zmiany zapalne wypełnione są treścią ropną. Dodatkowo, u dużego odsetka chorych obserwuje się objawy łuszczycy na paznokciach.
Wyjątkowo ciężkim przypadkiem jest łuszczyca uogólniona, czyli erytrodermia, w której zmiany chorobowe występują na całej powierzchni ciała. Zdarza się również, że obejmują stawy. Jest to szczególnie niebezpieczny typ, ponieważ mogą doprowadzić do trudności w poruszaniu się, a nawet trwałej niepełnosprawności.
Łuszczyca skóry znacząco wpływa na jakość życia pacjenta
Badania naukowe wskazują, że depresja dotyczy nawet połowy pacjentów z łuszczycą o ostrym przebiegu. U chorych istotnie wzrasta nie tylko ryzyko depresji, ale także zaburzeń lękowych, a nawet prób samobójczych. Jest to problem o złożonym podłożu. Na rozwój zaburzeń psychiatrycznych duży wpływ ma rozsiany stan zapalny w organizmie, ale nie tylko. Duży odsetek chorych na łuszczycę cierpi z powodu wykluczenia społecznego. Chorzy z zaawansowaną łuszczycą, gdzie zmiany obejmują dużą część ciała, często rezygnują z życia zawodowego i towarzyskiego.
Czy łuszczyca jest uleczalna?
Niestety, z uwagi na podłoże genetyczne choroby, łuszczyca jest chorobą nieuleczalną. Terapia łuszczycy koncentruje się głównie na redukcji zmian skórnych, wydłużeniu okresów remisji oraz poprawie komfortu życia chorej osoby. Podstawą leczenia są preparaty miejscowe, choć w przypadku zaawansowanych zmian łuszczycowych, stosuje się także leki systemowe i fototerapię.
Leczenie łuszczycy opiera się głównie na terapii miejscowej
W kuracji korzysta się z następujących środków:
- środki keratolityczne – wykazują działanie zmiękczające i złuszczające. Używane są w celu złuszczenia łuski na powierzchni zmian, która blokuje przenikanie innych leków do głębszych warstw naskórka. Środki keratolityczne zawierają zazwyczaj wysokie stężenia mocznika lub kwasu salicylowego;
- środki redukujące – zmniejszają nadmierne podziały komórkowe naskórka, a ponadto redukują świąd i działają odkażająco. Do środków redukujących tradycyjnie zalicza się ditranol i dziegcie, które są głównie składnikami preparatów recepturowych;
- glikokortykosteroidy – jest to szeroka grupa leków przeciwzapalnych, które znacznie redukują objawy łuszczycy, jednak po ich odstawieniu istnieje ryzyko nawrotu zmian. W formie monoterapii stosuje się między innymi hydrokortyzon (Laticort 0,1%, Hydrocortisonum Jelfa), mometazon (Momecutan, Elosone, Edelan) czy klobetazol (Clobederm, Dermovate). W ramach terapii złożonej dostępne są preparaty łączące glikokortykosteroidy z antybiotykami (Oxycort, Pimafucort), środkami keratolitycznymi (Alpicort, Lorinden A) czy pochodnymi witaminy D (Daivobet);
- pochodne witaminy D – obecnie w leczeniu używa się kalcypotriolu i takalcytolu, które regulują zaburzony podział komórek naskórka.
Terapia ogólna łuszczycy i najnowsze możliwości terapeutyczne
W przypadku, gdy w przebiegu łuszczycy występują zaawansowane zmiany skórne (powyżej 25% powierzchni ciała), zaleca się dodatkowe włączenie fototerapii lub terapii ogólnej. Ciężkie postacie choroby, w tym także stawów, często leczone są za pomocą pochodnej witaminy A, czyli izotretynoiny. Preparaty takie jak: Izotek, Aknenormin czy Axotret, wykazują się dużą skutecznością, jednak terapia trwa średnio od 16 do 24 tygodni i nie jest pozbawiona działań niepożądanych.
W leczeniu łuszczycy o ciężkim przebiegu używane są także leki immunosupresyjne, które hamują nadmierną odpowiedź układu odpornościowego. W tej grupie leków znajduje się cyklosporyna, metotreksat i hydroksykarbamid.
Od kilku lat w Polsce dostępne jest również leczenie biologiczne łuszczycy, głównie dla pacjentów, u których zawiodły metody konwencjonalnej terapii. Leki biologiczne często pozwalają uzyskać długotrwałą remisję, a ponadto mają istotnie mniejsze działanie toksyczne. Terapia biologiczna łuszczycy dostępna jest jedynie w ramach programów lekowych w wybranych placówkach.
- Rendon A, Schäkel K. Psoriasis Pathogenesis and Treatment. Int J Mol Sci. 2019;20(6):1475. Published 2019 Mar 23.
- Langley RG, Krueger GG, Griffiths CE. Psoriasis: epidemiology, clinical features, and quality of life. Ann Rheum Dis. 2005;64 Suppl 2(Suppl 2):ii18-ii25.