Endometrioza – tajemnicza choroba, która dotyczy nawet 10% Polek
Nie jest nadużyciem stwierdzenie, że endometrioza jest chorobą pomijaną w codziennej praktyce lekarskiej. Tymczasem statystyki wskazują, że schorzenie to dotyczy nawet 2 milionów Polek. Niestety długotrwała diagnostyka i brak świadomości choroby sprawiają, że zazwyczaj zostaje ona wykryta w zaawansowanym stadium. W poniższym artykule przedstawiamy najważniejsze fakty o endometriozie, dzięki którym poznasz objawy i możliwości leczenia.
Czym jest endometrioza?
Do zrozumienia problemu endometriozy niezbędne jest wyjaśnienie pojęcia endometrium. Jest to błona śluzowa, która w normalnych warunkach wyściela jamę macicy i podlega regularnym zmianom hormonalnym w trakcie cyklu miesiączkowego. Narastanie i złuszczanie endometrium jest nieodłącznym elementem przygotowania organizmu kobiety do ewentualnego zapłodnienia. Niestety w przebiegu endometriozy lokalizacja komórek endometrium może być dużym zaskoczeniem.
Przyczyny endometriozy wciąż nie są znane
Ogniska chorobowe, zbudowane z komórek endometrium, lokalizują się najczęściej w jamie otrzewnej, jajnikach, jajowodach, moczowodach i jelitach. W skrajnych przypadkach mogą jednak lokalizować się w odległych narządach takich jak płuca czy wątroba.
Pomimo patologicznego umiejscowienia komórki endometrium w dalszym ciągu pozostają wrażliwe na zmiany hormonalne w przebiegu cyklu miesiączkowego. W momencie wystąpienia miesiączki ogniska chorobowe złuszczają się i krwawią, wywołując stan zapalny z następującymi bliznami, zrostami i torbielami.
Pomimo ogromnego rozwoju, współczesna medycyna w dalszym ciągu nie odkryła przyczyny endometriozy. Wśród wielu hipotez najczęściej wymienia się czynniki genetyczne i środowiskowe.
Objawy endometriozy znacznie pogarszają jakość życia chorych kobiet
Objawy endometriozy różnią się w zależności od umiejscowienia ognisk choroby, jednak najczęstszym symptomem jest ból. Początkowo ostre dolegliwości bólowe występują jedynie w trakcie miesiączek, jednak w dalszych stadiach choroby przyjmują postać przewlekłego zespołu bólowego miednicy mniejszej.
Oprócz tego, do objawów endometriozy zalicza się:
- obfite miesiączki;
- dolegliwości bólowe przy oddawaniu moczu lub wypróżnianiu;
- dolegliwości bólowe w okolicy krzyżowej kręgosłupa;
- dolegliwości bólowe podczas stosunku płciowego;
- wzdęcia lub biegunki;
- cykliczne krwawienia z dróg moczowych lub odbytnicy;
- problemy z zajściem w ciążę.
Istotny jest fakt, że endometrioza może przez długi czas rozwijać się bezobjawowo. Choroba jest wtedy wykrywana przypadkowo, zazwyczaj podczas zabiegów chirurgicznych.
Leczenie endometriozy – wyzwanie dla współczesnej medycyny
W przypadku terapii endometriozy wyróżnić można leczenie zachowawcze i radykalne. Wybór metody zależy przede wszystkim od wieku pacjentki i jej planów prokreacyjnych. Elementem uzupełniającym powinna być jednocześnie zmiana stylu życia, a przede wszystkim wprowadzenie odpowiedniej diety o właściwościach przeciwzapalnych.
Zmiana stylu życia może zmniejszyć objawy endometriozy
Zmiana stylu życia nie jest niestety cudownym remedium na endometriozę, jednak stanowi istotny element pomocniczy w terapii tej choroby. Największe znaczenie na przebieg schorzenia ma styl odżywiania. Dieta w endometriozie powinna obfitować w antyoksydanty, które przyczynią się do redukcji stanów zapalnych. Badania naukowe wskazują także na pozytywne skutki suplementacji kwasów omega3.
Poprawa nawyków ma szczególne znaczenie w trakcie starania się o dziecko. Endometrioza znacznie zaburza płodność chorej kobiety, dlatego warto podejść do tematu kompleksowo. Specjaliści zalecają całkowitą rezygnację z używek, takich jak papierosy czy alkohol, na rzecz wzmożonego wysiłku fizycznego.
Jak przebiega terapia endometriozy?
Leczeniem pierwszego rzutu w endometriozie jest farmakoterapia. Ma ona na celu przede wszystkim redukcję dolegliwości bólowych, ale także zahamowanie dalszego rozwoju ognisk choroby. Do najczęściej stosowanych środków zalicza się:
- doustne preparaty estrogenowoprogestagenowe – preparaty Atywia, Dionelle czy Jeanine;
- systemy wewnątrzmaciczne wydzielające lewonorgestrel – znane powszechnie jako spirale antykoncepcyjne Mirena lub Jaydess;
- doustne preparaty progestagenowe – preparaty Cerazette, Azalia lub Symonette;
- dienogest – preparaty Visanne, Endovelle czy Diemono.
Niestety u znacznej części pacjentek niezbędne jest postępowanie chirurgiczne. Dotyczy to zwłaszcza chorych z endometriozą głęboko naciekającą, powikłaną niepłodnością lub torbielami endometrialnymi jajników. Zabieg najczęściej wykonywany jest metodą laparoskopową. W przypadku kobiet planujących w przyszłości zajście w ciążę ma on charakter zachowawczy i skupia się przede wszystkim na usunięciu zrostów, torbieli i ognisk endometriozy z okolicznych narządów. Z kolei radykalne leczenie operacyjne stosowane jest u kobiet, które nie planują już potomstwa i polega na indukcji menopauzy poprzez usunięcie jajników.
- Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki i metod leczenia endometriozy, Ginekologia Polska 2012, 83, 871876.
- Parasar P, Ozcan P, Terry KL. Endometriosis: Epidemiology, Diagnosis and Clinical Management. Curr Obstet Gynecol Rep. 2017;6(1):3441. doi:10.1007/s1366901701871