Czy wiesz, że zaburzenia lękowe dotyczą nawet 20% Polaków?
Powoli przełamujemy tabu, którym otoczono w naszym kraju temat chorób i zaburzeń psychicznych. Wizyta u psychologa bądź psychiatry od dawna już nie jest wstydem, a w społeczeństwie coraz głośniej mówi się o problemach ze zdrowiem psychicznym. Jednym z najczęstszych schorzeń, tuż obok depresji, są zaburzenia lękowe. Świadomość na temat tej grupy zaburzeń jest wciąż niska, pomimo, że dotyczą one jednej piątej Polaków. W poniższym artykule przedstawiamy najważniejsze fakty na temat zaburzeń lękowych.
Czym jest lęk?
Lęk to specyficzny, nieprzyjemny stan emocjonalny wywołany nieokreślonym bodźcem zewnętrznym lub wewnętrznym, objawiający się niepokojem, napięciem, uczuciem zagrożenia czy stresem. Lęk jest objawem nie tylko zaburzeń psychicznych, ale może towarzyszyć również wielu chorobom somatycznym, między innymi zaburzeniom hormonalnym, uzależnieniom czy schorzeniom sercowo-naczyniowym.
Podział zaburzeń lękowych
Zaburzenia lękowe to w rzeczywistości szeroka grupa zaburzeń psychicznych, których wspólnym mianownikiem jest silne uczucie lęku bądź strachu. W medycynie specjaliści posługują się podziałem, według którego można wyróżnić:
- uogólnione zaburzenia lękowe – charakteryzuje się obecnością przewlekłego, uogólnionego lęku skierowanego w kierunku nieadekwatnych sytuacji i wydarzeń;
- zespół lęku napadowego – charakteryzuje się nawracającymi napadami silnego lęku, nie związanego z konkretną sytuacją, któremu mogą towarzyszyć objawy somatyczne;
- agorafobię – lęk przed otwartą przestrzenią, a także przed przebywaniem w zatłoczonych miejscach, podróżowaniem czy korzystaniem z transportu publicznego;
- specyficzne postacie fobii – lęk pojawia się w ściśle określonych sytuacjach lub w wyniku zetknięcia się z określonymi przedmiotami;
- fobię społeczną – lęk jest wyzwalany przez kontakt z innymi osobami, zwłaszcza obcymi;
- lęk separacyjny – nadmierna obawa przed rozstaniem z najbliższymi osobami;
- mutyzm wybiórczy – lęk przed mówieniem w określonych miejscach, w stosunku do wybranych osób czy w sytuacjach, w których pożądane jest zabranie głosu;
- hipochondrię – nieuzasadnione przekonanie o obecności poważnej choroby somatycznej.
Objawy zaburzeń lękowych są niezwykle różnorodne
Objawy zaburzeń lękowych bywają początkowo mylone z innymi schorzeniami. Ich różnorodność może zadziwiać, zwłaszcza, że niepokojące symptomy mogą dotyczyć nie tylko psychiki, ale także ciała chorej osoby. Do najczęściej zgłaszanych objawów psychicznych zaburzeń lękowych zalicza się:
- nadmierny niepokój;
- rozdrażnienie i nerwowość;
- spadek koncentracji i uwagi;
- natarczywe myśli;
- problemy ze snem.
Zaburzeniom lękowym zazwyczaj towarzyszą objawy somatyczne, takie jak:
- uczucie kołatania serca;
- uczucie braku tchu;
- ucisk w gardle;
- ból i zawroty głowy;
- dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takie jak nudności, biegunki czy wzdęcia;
- obfite pocenie się.
Jak leczyć zaburzenia lękowe?
W przypadku podejrzenia zaburzeń lękowych należy w pierwszej kolejności wybrać się do lekarza psychiatry. Na podstawie dokładnego wywiadu ocenia on stan zdrowie psychicznego danej osoby, by następnie zadecydować o dalszym leczeniu. W przypadku zaburzeń lękowych najczęściej jest to farmakoterapia w połączeniu z psychoterapią, prowadzoną przez psychiatrę bądź certyfikowanego psychologa.
Farmakoterapia w leczeniu zaburzeń lękowych
Leczenie zaburzeń lękowych jest dość skomplikowane, a wybór poszczególnych leków należy zawsze do lekarza prowadzącego. Leki stosowane w farmakoterapii można podzielić na:
- leki stosowane doraźnie:
- benzodiazepiny, takie jak alprazolam (preparat Afobam lub Xanax) czy lorazepam (preparat Lorafen czy Lorabex);
- hydroksyzyna (preparat Hydroxyzinum lub Atarax);
- β-adrenolityki, głównie propranolol (preparat Propranolol);
- leki przyczyniające się do ustąpienia objawów lękowych:
- selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), takie jak fluoksetyna (preparat Seronil czy Bioxetin), paroksetyna (preparat ParoGen czy Rexetin) lub escitalopram (preparat Betesda czy Mozarin);
- inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI), takie jak duloksetyna (preparat Dulsevia czy Dulofor) lub wenlafaksyna (preparat Faxigen czy Velaxin).
Kiedy warto skorzystać z psychoterapii?
Specjaliści zgodnie twierdzą, że psychoterapia stanowi ważny element leczenia zaburzeń lękowych, a jej wysoka skuteczność jest potwierdzona licznymi badaniami naukowymi. Bardzo ważne jest, by psychoterapia była prowadzona przez wykwalifikowanego terapeutę, który ukończył certyfikowaną szkołę psychoterapii. Obecnie uważa się, że największą skutecznością w leczeniu zaburzeń charakteryzuje się:
- psychoterapia poznawczo-behawioralna;
- terapia poznawcza oparta na uważności;
- terapia akceptacji i zaangażowania;
- trening autogenny Schultza;
- trening redukcji stresu oparty na uważności.
- Ströhle A, Gensichen J, Domschke K. The Diagnosis and Treatment of Anxiety Disorders. Dtsch Arztebl Int. 2018;155(37):611-620.
- Bandelow B, Michaelis S, Wedekind D. Treatment of anxiety disorders. Dialogues Clin Neurosci. 2017;19(2):93-107.