Czy cukrzyca typu 2 to rzeczywiście epidemia XXI wieku?
Cukrzyca jest jedną z najstarszych chorób znanych ludzkości ‒ jej charakterystyczne objawy opisywano już w starożytności. Schorzenie to było jednak śmiertelne aż do roku 1922, kiedy to Frederick Banting i Charles Best odkryli insulinę. Wydawałoby się, że odkrycie to pozwoli przerwać śmiertelne żniwo cukrzycy. Tymczasem tylko w 2019 roku z powodu cukrzycy i jej powikłań zmarło 4,2 miliona osób na całym świecie. Czy cukrzyca typu 2 to już epidemia? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz w naszym artykule!
Co warto wiedzieć o cukrzycy typu 2?
Cukrzyca dzieli się na kilka typów, które różnią się przede wszystkim etiologią, jednak ponad 90% przypadków tej choroby przypada na typ 2. Ten rodzaj cukrzycy związany jest ściśle z insulinoopornością, czyli upośledzoną odpowiedzią tkanek na insulinę. Początkowo wpływa ona na wzrost jej wydzielania, lecz po kilku lub kilkunastu latach rezerwy wydzielnicze trzustki wyczerpują się, a stężenie insuliny maleje, sprzyjając wystąpieniu hiperglikemii.
Wzrost zachorowań na cukrzycę typu 2 obserwuje się w każdej części świata
Najnowsze dane wskazują, że cukrzyca jest jedną z najszybciej rozprzestrzeniających się chorób. Według statystyk w 2019 roku na cukrzycę chorowało 463 milionów osób na świecie. Prognozy nie są optymistyczne ‒ szacuje się, że w 2030 roku liczba ta osiągnie 578 milionów, a w 2045 ‒ 700 milionów. Ten trend wzrostowy jest mocno niepokojący, choć wydaje się, że nasz kontynent radzi sobie z problemem cukrzycy relatywnie dobrze, gdyż przewidywany wzrost zachorowań w ciągu najbliższych 24 lat wynosi 15%. Prognozuje się, że w Afryce wzrost ten osiągnie aż 143%, a w regionie Bliskiego Wschodu i Północnej Afryki ‒ 96%. Jak wygląda zachorowalność na cukrzycę w Polsce? Według najnowszych danych na cukrzycę choruje prawie 2,9 miliona Polaków, co stanowi 9,1% populacji naszego kraju.
Czy cukrzycę typu II można zatem nazywać epidemią? WHO już ponad dekadę temu uznała tę chorobę za pierwszą niezakaźną epidemię. Niestety coraz częściej w środowisku medycznym pojawiają się głosy, że cukrzyca przyjmuje już postać globalnej pandemii.
Pierwsze objawy cukrzycy mogą pozostać niezauważone przez długi czas
Cukrzycę typu 2 często nazywa się podstępnym zabójcą, ponieważ u wielu osób przebiega bezobjawowo. Objawy hiperglikemii bywają łatwe do przeoczenia, zwłaszcza dla starszych osób. Jakie symptomy mogą być sygnałem alarmowym? Należy pomyśleć o diagnostyce w przypadku zaobserwowania u siebie bądź bliskiej osoby:
- wzmożonego pragnienia połączonego z częstszym oddawaniem moczu;
- wzmożonego głodu;
- uczucia zmęczenia i osłabienia;
- pogorszenia funkcji poznawczych;
- częstych infekcji układu moczowopłciowego;
- infekcji skórnych i wolnego gojenia się ran.
Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca, by każda osoba powyżej 45. roku życia wykonywała profilaktyczny pomiar glikemii we krwi co najmniej raz na trzy lata. Wyjątkiem są osoby z grupy ryzyka, które powinny wykonywać to badanie raz do roku, niezależnie od wieku.
Terapia cukrzycy wymaga od chorych konsekwencji
Cukrzyca jest chorobą, na którą obecnie nie ma lekarstwa. Możliwe jest jednak zapobieganie jej powikłaniom, głównie poprzez przeciwdziałanie epizodom hiperglikemii. W terapii cukrzycy ważne jest przede wszystkim podejście samego pacjenta, który powinien sumiennie stosować się do zaleceń lekarza prowadzącego. Należy także pamiętać, że leczenie cukrzycy typu 2 to nie tylko farmakoterapia i regularne pomiary cukru ‒ kluczowa jest przede wszystkim zmiana codziennych nawyków.
Zmiana stylu życia jest ważnym elementem terapii cukrzycy
Celem leczenia cukrzycy typu 2 jest głównie zapobieganie jej powikłaniom. Konsekwencje tego schorzenia, zwłaszcza w obrębie układu sercowonaczyniowego, mogą przyczyniać się skrócenia przewidywanej długości życia nawet o 10 lat. Ważne jest więc kompleksowe postępowanie, które powinno rozpocząć się od zmiany nawyków żywieniowych i wdrożenia regularnej aktywności fizycznej.
Dieta w cukrzycy powinna opierać się na produktach spożywczych o niskim indeksie glikemicznym. Kluczowe jest ograniczenie spożycia cukrów prostych i tłuszczów nasyconych. Jednocześnie zaleca się aktywność fizyczną dostosowaną do możliwości chorej osoby. Zmiana nawyków przekłada się nie tylko na redukcję masy ciała, ale przede wszystkim zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę.
Leczenie cukrzycy typu 2
Cukrzyca typu 2, w przeciwieństwie do cukrzycy typu 1, nie zawsze wymaga stosowania insuliny. Schorzenie to można leczyć środkami doustnymi, które pozwalają utrzymać poziom cukru we krwi w normie poprzez zwiększenie insulinowrażliwości tkanek lub nasilenie wydalania nadmiaru glukozy. Do leków stosowanych w terapii cukrzycy typu 2 wlicza się:
- metforminę ‒ preparat Glucophage, Metformax lub Metformin;
- pochodne sulfonylomocznika, do których zalicza się: gliklazyd (Gliclada), glimepiryd (GlimeHexal) i glipizyd (Glipizide);
- akarbozę ‒ preparat Adeksa lub Glucobay;
- inhibitory DPP4, do których zalicza się: linagliptyna (Trajenta), saksagliptyna (Onglyza) czy wildagliptyna (Galvus);
- inhibitory SGLT2 ‒ do których zalicza się: dapaglifozyna (Forxiga), empaglifozyna (Jardiance) czy kanaglifozyna (Invokana).
- Olokoba AB, Obateru OA, Olokoba LB. Type 2 diabetes mellitus: a review of current trends. Oman Med J. 2012;27(4):269273.
- Goyal R, Jialal I. Diabetes Mellitus Type 2. [Updated 2020 Nov 20]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513253/