Choroba Gravesa-Basedowa – jedna z najczęstszych przyczyn nadczynności tarczycy
Szacuje się, że nadczynność tarczycy dotyczy 2% populacji Polski, przez co jest to jedno z najczęściej występujących schorzeń endokrynologicznych. Choć przyczyny nadmiernej produkcji hormonów tarczycy mogą być różne, przyjmuje się, że w zdecydowanej większości przypadków u podłoża leży choroba Gravesa-Basedowa. Zastanawiasz się, czym jest to schorzenie i jak się objawia? W poniższym artykule odpowiadamy na te pytania oraz przedstawiamy metody diagnostyki i leczenia tej choroby.
Czym jest choroba Gravesa-Basedowa?
Choroba Gravesa-Basedowa to schorzenie o podłożu autoimmunologicznym, które rozwija się głównie w obrębie tarczycy, powodując jej nadczynność; może jednak oddziaływać również na inne narządy, w tym oczy lub skórę. W przebiegu choroby Gravesa-Basedowa produkowane są autoprzeciwciała, które nadmiernie stymulują funkcjonowanie oraz wzrost tarczycy, a także rozwój jej unaczynienia. Podłoże tej choroby jest niezwykle złożone i obejmuje zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe czy infekcyjne.
Charakterystyczne objawy związane z nadczynnością tarczycy
Nadczynność tarczycy, występująca w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa, ma charakter naprzemienny, z okresami nawrotów i remisji. W trakcie nawrotów, u chorych występują typowe objawy nadmiaru hormonów tarczycy, choć ich natężenie bywa osobniczo zmienne. Do najczęstszych symptomów nadczynności tarczycy zalicza się:
- utratę masy ciała (nie związaną ze zmianą diety);
- zmniejszoną tolerancję wysokich temperatur;
- pobudzenie psychoruchowe;
- trudności w skupieniu i koncentracji;
- wzmożoną potliwość skóry;
- przyspieszenie pracy serca i zwiększenie wartości ciśnienia tętniczego;
- przyspieszenie pasażu jelitowego lub biegunki.
W chorobie Gravesa-Basedowa, oprócz typowych objawów niedoczynności tarczycy, obserwuje się także symptomy wynikające z autoimmunologicznego charakteru schorzenia. U chorych można niekiedy zaobserwować:
- orbitopatię tarczycową, czyli zapalenie tkanek miękkich oczodołu na tle immunologicznym;
- obrzęk przedgoleniowy, czyli odkładanie się substancji śluzowych w okolicy przedniej powierzchni podudzi;
- akropachię tarczycową, czyli obrzęk palców rąk lub stóp z towarzyszącym pogrubieniem kości.
Źle kontrolowana lub nieleczona nadczynność tarczycy może doprowadzić do przełomu tarczycowego
Zaniedbana choroba Gravesa-Basedowa nie tylko wpływa negatywnie na jakość życia pacjenta, ale znacznie podwyższa ryzyko groźnych dla życia powikłań. Nadmiar hormonów tarczycy może prowadzić do patologicznych zmian w wielu układach organizmu, będąc przyczyną takich schorzeń jak migotanie przedsionków serca, niewydolność serca czy osteoporoza.
Szczególnym rodzajem powikłania występującego w chorobie Gravesa-Basedowa jest przełom tarczycowy – stan bezpośredniego zagrożenia życia, wynikający z dekompensacji metabolicznej na skutek znacznego nadmiaru hormonów tarczycy. Przełom tarczycowy najczęściej ma nagły początek i jest wywołany przez czynnik wyzwalający taki jak: zakażenie, uraz, silny stres czy zabieg operacyjny. W przebiegu przełomu tarczycowego może dojść do wystąpienia gorączki, zaburzeń świadomości, migotania przedsionków, a nawet śpiączki.
Diagnostyka i leczenie choroby Gravesa-Basedowa
Leczeniem i diagnostyką choroby Gravesa-Basedowa zajmuje się lekarz endokrynolog, choć w przebiegu tego schorzenia nierzadko konieczne są dodatkowe konsultacje u okulisty czy kardiologa, zwłaszcza w przypadku wystąpienia powikłań. Terapia choroby często trwa kilkanaście miesięcy, a jej głównym celem jest uzyskanie eutyreozy oraz trwałej remisji immunologicznej.
Chorobę Gravesa-Basedowa można wykryć za pomocą prostych badań laboratoryjnych
Diagnostyka w kierunku choroby Gravesa-Basedowa jest relatywnie prosta, a badania w kierunku tego schorzenia można wykonać podczas rutynowych badań laboratoryjnych. W przypadku podejrzenia choroby, warto wykonać oznaczenie stężenia:
- TSH (tyreotropiny);
- T4 (tyroksyny);
- T3 (trójjodotyroniny).
W przypadku nieprawidłowości w powyższych badaniach lub podejrzenia subklinicznej nadczynności tarczycy, warto dodatkowo wykonać oznaczenie stężenia przeciwciał:
- TRAb – przeciwciał przeciwko receptorowi TSH;
- anty-TPO – przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie;
- anty-TG – przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie.
Leczenie choroby Gravesa-Basedowa
Leczeniem pierwszej linii choroby Gravesa-Basedowa jest farmakoterapia przy użyciu leków przeciwtarczycowych – ich działanie polega na hamowaniu syntezy hormonów tarczycy aż do osiągnięcia u pacjenta stanu eutyreozy. Obecnie w leczeniu choroby Gravesa-Basedowa stosuje się:
- tiamazol – preparat Metizol lub Thyrozol;
- propylotiouracyl – preparat Thyrosan.
U chorych, u których obserwuje się nawroty choroby, zalecane jest leczenie radykalne, czyli terapia jodem promieniotwórczym lub operacyjna resekcja tarczycy. Metody te są wskazane także w przypadku powikłań choroby Gravesa-Basedowa, takich jak ucisk na tchawicę przez powiększony gruczoł czy zmiany o potencjalnym charakterze nowotworowym.
- Graves Disease, ed. by Pokhrel B, Bhusal K. [Updated 2021 Jul 21]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK448195/ [dostęp: 20.12.2021]
- Diagnosis and Treatment of Graves’ Disease, ed. by DeGroot LJ. [Updated 2016 Nov 2]. In: Feingold KR, Anawalt B, Boyce A, et al., editors. Endotext [Internet]. South Dartmouth (MA): MDText.com, Inc.; 2000-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK285548/ [dostęp: 20.12.2021]