Celiakia a choroby tarczycy- czy mają związek?

Statystyki mówią, że choroba Hashimoto i celiakia mogą występować jednocześnie u około 5-9% pacjentów. Dlatego przeprowadzono wiele badań i analiz, próbując udokumentować związek chorób tarczycy i celiakii.

Poznaj bliżej te popularne schorzenia oraz wnioski naukowców na temat ich powiązania!

Celiakia- podstawowe informacje

Gluten to grupa białek występujących w ziarnach pszenicy, żyta, orkiszu i jęczmienia. Istnieją osoby z trwałą nietolerancją tego składnika pokarmowego w diecie. Mowa tu o autoimmunologicznej chorobie- celiakii. Układ odpornościowy chorego traktuje gluten jako białko obce. W efekcie, próbując je zwalczyć (produkując specyficzne przeciwciała), uszkadza własne komórki jelita cienkiego. Mechanizm ten prowadzi do wystąpienia zapalenia błony śluzowej jelita z zanikiem kosmków jelitowych. Skutkiem choroby jest więc zaburzone wchłanianie składników odżywczych, powodujące ich istotne niedobory. Wystąpić może też anemia czy znaczne problemy trawienne.

Objawy celiakii nie są specyficzne. Obejmują wzdęcia, zaparcia, bóle głowy czy przewlekłe zmęczenie. Rozpoznanie jest stawiane po wykazaniu określonych przeciwciał we krwi oraz wyników badania biopsji jelita cienkiego. Natomiast leczenie polega na stosowaniu dożywotnio diety bezglutenowej. Skrupulatne przestrzeganie zaleceń, daje szanse na całkowite uwolnienie się od przykrych objawów choroby.

Czym są choroby tarczycy?

Tarczyca jest narządem położonym w okolicy szyi, przylegającym do tchawicy. Odpowiada za produkcję hormonów: trijodotyroniny(T3) i tyroksyny(T4). Za stymulację tarczycy do ich wydzielania odpowiada TSH- hormon tyreotropowy, uwalniany przez przysadkę mózgową. Hormony tarczycy regulują metabolizm organizmu. Odpowiadają za prawidłowe przemiany energetyczne i termogenezę. Są też wyjątkowo istotne dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego płodu.

Niedoczynność i nadczynność tarczycy to najpopularniejsze schorzenia tego narządu. 

• niedoczynność tarczycy ma miejsce wtedy, kiedy tarczyca produkuje niedostateczną ilość hormonów. Najczęstszą tego przyczyną jest choroba Hashimoto– przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. W jej przebiegu układ odpornościowy produkuje przeciwciała, które niszczą komórki własne tarczycy. W efekcie, mniej ich może uwalniać hormony T3 i T4.
• nadczynność tarczycy to sytuacja odwrotna, kiedy tarczyca produkuje nadmierną ilość hormonów. Występuje ona zazwyczaj w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa. W jej przebiegu, nieprawidłowo funkcjonujący układ odpornościowy pobudza tarczycę do nadprodukcji hormonów.

W diagnostyce chorób tarczycy wykonuje się badania laboratoryjne krwi: 

• oznaczenie stężenia TSH oraz FT3 i FT3,
• przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO), tyreoglobulinie (anty-Tg) oraz przeciwko receptorowi anty-TSH (anty-TSHR),
• USG i scyntygrafię tarczycy.

Celiakia a choroby tarczycy- czy mają związek?

Statystyki mówią, że choroba Hashimoto i celiakia mogą występować jednocześnie u około 5-9 % pacjentów. Dlatego przeprowadzono wiele badań i analiz, próbując udokumentować związek chorób tarczycy a celiakii. Na ten moment wiadomo, że autoprzeciwciała występujące w celiakii (przeciwko transglutaminazie tkankowej) mogą reagować także z tymi, obecnymi w tarczycy. Wynika to prawdopodobnie z podobnego podłoża genetycznego- zarówno celiakii, jak i autoimmunologicznych chorób endokrynologicznych. Dotyczy to jednak tylko tych przypadków, w których celiakia współistnieje z chorobą Hashimoto.

Naukowcy, na podstawie powyższych wniosków, wykazali grupy osób ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia celiakii. Są to pacjenci zmagający się z cukrzycą typu 1, zespołem jelita drażliwego, zespołem Downa, zespołem Turnera czy właśnie z autoimmunizacyjnymi chorobami tarczycy. A także osób, których krewni pierwszego stopnia chorują na celiakię.

Podsumowując

Stosowanie rygorystycznej diety bezglutenowej u pacjentów z chorobami tarczycy jest uzasadnione jedynie w przypadku współistnienia tej choroby z celiakią. Każda dieta eliminacyjna wiąże się z ryzykiem powstania niedoborów pokarmowych. U osób na diecie bezglutenowej często występuje zbyt niski poziom  kwasu foliowego, witaminy C, magnezu czy żelaza. Natomiast, wykazuje się u nich nadmierne spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych, cukru i sodu. Może to w efekcie zwiększać ryzyko rozwoju zespołu metabolicznego lub chorób sercowo-naczyniowych.

Udowodniono jednak, że statystycznie większe ryzyko wystąpienia trwałej nietolerancji glutenu występuje u osób z określonymi dysfunkcjami tarczycy. Dlatego słusznym jest wykonanie, po wcześniejszej konsultacji lekarskiej, serologicznych badań przesiewowych w kierunku celiakii u tych pacjentów.