Angina paciorkowcowa i jej powikłania
Ból gardła to jedna z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarza pierwszego kontaktu. Choć dolegliwość ta może być wywołana przez wiele drobnoustrojów, szczególnie często przyczyną jest zakażenie Streptococcus pyogenes. Szacuje się, że paciorkowce ꞵ-hemolizujące odpowiadają za 20 do 30% przypadków anginy u dzieci i 5–15% zachorowań u dorosłych. Co warto wiedzieć o tej chorobie? Jak rozpoznać objawy anginy i dlaczego nie wolno ich ignorować? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule!
Angina, czyli ostre zapalenie gardła i migdałków
Angina paciorkowcowa to potoczna nazwa na ostre zapalenie gardła i migdałków wywołane zakażeniem paciorkowcami ꞵ-hemolizującymi. Jest to choroba zakaźna, która przenosi się poprzez drogę kropelkową lub bezpośredni kontakt z zakażoną osobą. Co istotne, schorzenie to dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych, a szczyt zachorowań notuje się zazwyczaj w okresie późnej jesieni do wczesnej wiosny.
Objawy anginy mogą przypominać inne choroby.
Angina zazwyczaj ma nagły początek, a do jej głównych objawów zalicza się:
- silny ból gardła i problemy z przełykaniem;
- obrzękniętą i zaczerwienioną błonę śluzową gardła;
- obrzęk migdałków z obecnością ropnego nalotu;
- gorączka powyżej 38°C;
- powiększone węzły chłonne szyjne przednie;
- nudności i wymioty.
Dość charakterystyczny jest fakt, że angina paciorkowcowa zazwyczaj przebiega bez kaszlu i nieżytu nosa, które zwykle świadczą o wirusowej etiologii choroby.
Jak widać, objawy anginy paciorkowcowej nie są specyficzne, dlatego też często choroba ta bywa mylona z zapaleniem gardła wywołanym przez inne bakterie czy wirusy. Specjaliści są zgodni, że wywiad lekarski i badanie przedmiotowe to zbyt mało, by postawić jednoznaczną diagnozę. Warto wtedy wykonać szybki test na obecność antygenu paciorkowca, który umożliwia potwierdzenie wstępnej diagnozy.
Angina paciorkowcowa – uwaga na powikłania!
Dlaczego angina paciorkowcowa tak bardzo różni się od zapalenia gardła i migdałków o innej etiologii? Choć mogłoby się wydawać, że jest to stosunkowo łagodne i niegroźne schorzenie, okazuje się, że niesie za sobą spore ryzyko niebezpiecznych dla zdrowia, a nawet życia powikłań. Dzielą się one na powikłania wczesne, przebiegające najczęściej z ropnym zapaleniem, a także powikłania późne związane z procesami autoimmunologicznymi. Konsekwencją nieleczonej anginy paciorkowcowej może być:
- ropień okołomigdałkowy lub zagardłowy;
- zapalenie wyrostka sutkowatego;
- zapalenie wsierdzia;
- zapalenie ucha środkowego;
- zapalenie zatok;
- TSS, czyli zespół wstrząsu toksycznego;
- gorączka reumatyczna;
- popaciorkowcowe kłębuszkowe zapalenie nerek;
- popaciorkowcowe reaktywne zapalenie stawów;
- zespół PANDAS, czyli autoimmunologiczny pediatryczny zespół zaburzeń neuropsychiatrycznych po infekcji Streptococcus.
Postępowanie medyczne w przypadku anginy paciorkowcowej
Choć nieleczona angina paciorkowcowa najczęściej ustępuje samoistnie, nie warto rezygnować z wizyty u specjalisty. Jest to choroba zakaźna, a badania wskazują, że w aż 25% przypadków dochodzi do przeniesienia zakażenia paciorkowcami na domowników. Co więcej, szybkie wprowadzenie odpowiedniego leczenia zmniejsza też ryzyko rozwinięcia się groźnych powikłań.
Jak długo trwa angina?
Zapalenie gardła i migdałków wywołane paciorkowcami nie jest chorobą przewlekłą. Schorzenie to mija samoistnie po 3–4 dniach, nawet bez zastosowania specjalistycznego leczenia. Należy jednak podkreślić, że chory zaraża inne osoby nawet do 7 dni po ustąpieniu objawów choroby. Wdrożenie antybiotykoterapii pozwala na znacznie skrócenie tego okresu, ponieważ chory nie stanowi już zagrożenia po 24 godzinach od przyjęcia pierwszej dawki antybiotyku.
Co warto wiedzieć o leczeniu anginy?
Przed podjęciem decyzji o leczeniu specjalista powinien potwierdzić etiologię bakteryjną zapalenia gardła. W przypadku anginy paciorkowcowej leczenie opiera się głównie na antybiotykoterapii. Bakterie z rodzaju Streptococcus pyogenes są wyjątkowo wrażliwe na antybiotyki z grupy penicylin, dlatego zazwyczaj w leczeniu anginy stosuje się:
- penicylinę fenoksymetylową – preparat Ospen;
- amoksycylinę – preparat Duomox lub Ospamox.
Niestety, u dużej grupy pacjentów występuje nadwrażliwość na antybiotyki z grupy penicylin. W takiej sytuacji można zastosować:
- cefadroksyl – preparat Duracef lub Biodroxil;
- erytromycynę – preparat Erythromycinum;
- klarytromycynę – preparat Klacid lub Klabax;
- azytromycynę – preparat Azimycin lub Sumamed.
Warto także wspomnieć, że w przypadku anginy paciorkowcowej dużą ulgę może przynieść leczenie objawowe. Chorzy powinni przede wszystkim wypoczywać i pić duże ilości wody. Jeśli ból gardła lub gorączka znacząco pogarszają samopoczucie chorej osoby, warto wdrożyć do leczenia leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, takie jak paracetamol czy ibuprofen. Zastosowanie znajdują także preparaty do ssania o działaniu miejscowo znieczulającym.
- Ashurst JV, Edgerley-Gibb L. Streptococcal Pharyngitis. [Updated 2021 May 7]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK525997/
- Sykes EA, Wu V, Beyea MM, Simpson MTW, Beyea JA. Pharyngitis: Approach to diagnosis and treatment. Can Fam Physician. 2020;66(4):251-257.