Rak piersi ‒ najczęstsza choroba nowotworowa wśród kobiet
O nowotworach piersi jest dość głośno ‒ informacje na ten temat często można odnaleźć w gazetach, telewizji czy internecie. Niestety, pomimo ciągle rosnącej świadomości społeczeństwa, rak piersi w dalszym ciągu zbiera przerażające żniwo. Każdego roku na tę chorobę umiera blisko 6 tysięcy Polek. Kto jest w grupie ryzyka zachorowania na nowotwór piersi? Jakie badania warto wykonać pod kątem rozwoju tego schorzenia? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym tekście!
Nowotwory piersi ‒ jedno z największych wyzwań współczesnej medycyny
Mogłoby się wydawać, że wraz z rozwojem medycyny częstość zachorowań na raka piersi zmaleje. Niestety tylko w ciągu ostatnich 30 lat, ilość zachorowań wzrosła niemal dwukrotnie. Każdego roku wstrząsającą diagnozę otrzymuje aż 18-19 tysięcy Polek. Choć udało nam się nieznacznie zmniejszyć współczynnik umieralności na raka piersi, sukces w tej materii jest jeszcze daleko przed nami.
Czynniki ryzyka raka piersi
Istnieje kilka poznanych czynników ryzyka, które predysponują do rozwoju nowotworu. Wśród nich wymienia się przede wszystkim:
- płeć żeńską;
- wiek powyżej 50. roku życia;
- obecność mutacji genetycznych, w tym BRCA1 i BRCA2;
- potwierdzenie nowotworu piersi u krewnych pierwszego stopnia;
- wczesny wiek pierwszej miesiączki;
- późną menopauzę;
- nierództwo lub macierzyństwo powyżej 35. roku życia;
- stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej dłużej niż 10 lat;
- stosowanie hormonalnej terapii zastępczej;
- długotrwałe nadużywanie alkoholu.
Choroba zapisana w genach ‒ co warto wiedzieć o genetycznym uwarunkowaniu raka piersi?
Badania wskazują, że od 5 do 10% wszystkich przypadków raka piersi ma charakter dziedziczny. Obecnie odkryto kilkanaście mutacji genów predysponujących do zachorowania, zalicza się do nich mutacje w genach BRCA1/2, HER2, CHEK2, PALB2, TP53 czy PTEN.
Szczególnie niebezpieczne są mutacje w genach BRCA1 i BRCA2. Ryzyko zachorowania na nowotwór piersi u nosicielek mutacji w tych genach wzrasta nawet do 80%, dodatkowo są one obciążone zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka jajnika, jajowodów czy otrzewnej. Kobietom obciążonym takimi mutacjami zaleca się regularne badania przesiewowe obejmujące rezonans magnetyczny i USG ginekologiczne.
W dalszym ciągu niewiele osób wie, że badania genetyczne w kierunku dziedzicznego raka piersi można wykonać nieodpłatnie w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Skierowanie na takie badania mogą otrzymać osoby, u których w najbliższej rodzinie (pokrewieństwo pierwszego lub drugiego stopnia) wykryto raka piersi lub jajników.
Objawy raka piersi ‒ co powinno zwrócić szczególną uwagę?
Rak piersi przez długi czas może rozwijać się bezobjawowo. To jedna z głównych przyczyn, przez którą choroba wykrywana jest zbyt późno, aby leczenie było w pełni skuteczne. Niekiedy jednak rozwijający się nowotwór może być przyczyną charakterystycznych symptomów takich jak:
- wyczuwalny guz w piersi;
- zauważalna zmiana wielkości, kształtu lub symetrii piersi;
- zmiany skórne w obrębie piersi takie jak zaczerwienienie czy zgrubienie;
- wyciek z brodawki sutkowej;
- wciągnięcie skóry lub brodawki sutkowej;
- powiększenie węzłów chłonnych w okolicy piersi.
Wszystko co musisz wiedzieć o profilaktyce raka piersi
Profilaktyka zdrowotna określa zbiór czynności, których celem jest zapobieganie rozwojowi chorób. W przypadku prewencji nowotworów piersi największe znaczenie mają badania diagnostyczne. W naszym kraju od wielu lat funkcjonuje program profilaktyczny, który skierowany jest do kobiet powyżej 50. roku życia. Nie oznacza to jednak, że z badań profilaktycznych powinny zrezygnować młodsze kobiety!
Nie zapominaj o samobadaniu!
Mogłoby się wydawać, że wartość diagnostyczna samobadania piersi jest niewielka. Nic bardziej mylnego! Za pomocą prawidłowo przeprowadzonego badania palpacyjnego można wykryć nawet niewielkie guzy w piersi, odpowiadające zmianom nowotworowym o niewielkim zaawansowaniu. Jak często należy wykonywać samobadanie piersi? Specjaliści zalecają, by każda kobieta badała się co miesiąc, najlepiej tydzień po miesiączce. W samobadaniu piersi niezwykle ważna jest prawidłowa technika, o którą warto zapytać swojego ginekologa.
Badania profilaktyczne w kierunku raka piersi
Profilaktyka raka piersi opiera się na kilku podstawowych badaniach.
- Mammografia ‒ badanie to wyróżnia się wysoką czułością i swoistością u kobiet z tłuszczową i tłuszczowo-gruczołową budową piersi. Z tego właśnie powodu jest zalecane kobietom powyżej 50. roku życia. Podczas mammografii specjalista wykonuje zdjęcia piersi przy użyciu promieniowania rentgenowskiego, a następnie ocenia widoczne na nich mikrozwapnienia.
- USG piersi ‒ badanie to polecane jest kobietom młodszym, u których przeważa gruczołowe utkanie piersi. USG piersi warto wykonywać u doświadczonego specjalisty, ginekologa lub radiologa, już po 20. roku życia.
- Akram M, Iqbal M, Daniyal M, Khan AU. Awareness and current knowledge of breast cancer. Biol Res. 2017;50(1):33. Published 2017 Oct 2.
- Sun YS, Zhao Z, Yang ZN, et al. Risk Factors and Preventions of Breast Cancer. Int J Biol Sci. 2017;13(11):1387-1397. Published 2017 Nov 1.
- Didkowska J, Wojciechowska U. Nowotwory piersi w Polsce i Europie — populacyjny punkt widzenia. NOWOTWORY Journal of Oncology 2013, vo-lume 63, number 2, 111–118