Jak ustrzec się przed miażdżycą?

Choroby sercowonaczyniowe są przyczyną niemal połowy wszystkich zgonów w naszym kraju. Ich najczęstszym źródłem są zmiany miażdżycowe, które doprowadzają do stopniowego uszkodzenia ścian naczyń krwionośnych. Powszechność miażdżycy sprawiła, że zyskała ona miano choroby cywilizacyjnej. Jakie czynniki sprzyjają odkładaniu blaszki miażdżycowej w ścianach naczyń? Co zrobić, by zmniejszyć ryzyko miażdżycy i jej powikłań? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym artykule!

Miażdżyca ‒ choroba cywilizacyjna o złożonym podłożu

Miażdżyca jest przewlekłą chorobą zapalną dużych tętnic. W jej przebiegu dochodzi do zaburzenia czynności śródbłonka naczyniowego, z następczym odkładaniem się tzw. blaszki miażdżycowej. Zmiany miażdżycowe składają się z komórek zapalnych i złogów cholesterolu, a także włókien kolagenu i mięśni. Warto pamiętać, że konsekwencją miażdżycy jest nie tylko zwężenie naczynia krwionośnego. Blaszka miażdżycowa może oderwać się lub pęknąć, stanowiąc poważne ryzyko nagłego incydentu naczyniowego.

Czynniki ryzyka rozwoju miażdżycy tętnic

Nie można wskazać jednej przyczyny miażdżycy ‒ etiologia tej choroby jest niezwykle złożona. Przemawia za tym długa czynników ryzyka, które predysponują do rozwoju blaszki miażdżycowej w tętnicach. Wśród nich wyróżnia się czynniki modyfikowalne, czyli możliwe do eliminacji, a także czynniki niemodyfikowalne, na które nie mamy wpływu.
Do najważniejszych czynników niemodyfikowalnych zalicza się:

• wiek;
• płeć męską;
• dodatni wywiad rodzinny w kierunku przedwczesnego występowania chorób sercowonaczyniowych;
• obecność choroby sercowonaczyniowej;
• obciążenie genetyczne.

O wiele ważniejsze są jednak czynniki modyfikowalne, które są istotnym punktem uchwytu terapii miażdżycy. Badania naukowe wykazały, że współistnienie kilku z tych czynników odpowiada za 90% ryzyka zawału mięśnia sercowego. Do modyfikowalnych przyczyn rozwoju arteriosklerozy zalicza się:

• dyslipidemię, czyli podwyższone stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi;
• nadciśnienie tętnicze;
• otyłość;
• palenie papierosów;
• niska aktywność fizyczna;
• cukrzycę;
• zespół metaboliczny;
• obecność czynników prozakrzepowych;
• podwyższone stężenie homocysteiny we krwi;
• podwyższone markery stanu zapalnego.

Postępowanie w przypadku zwiększonego ryzyka arteriosklerozy

Mnogość powikłań sprawia, że miażdżyca tętnic wymaga szybkiego i zdecydowanego działania. Specjaliści wskazują, że postępowanie powinno być wielokierunkowe, przy czym ważna jest współpraca pacjenta z lekarzem. Osoba dotknięta miażdżycą powinna nie tylko przestrzegać zaleceń terapii, ale także wprowadzić poszczególne elementy zdrowego stylu życia. Bagatelizowanie zaleceń specjalisty może prowadzić do rozwoju groźnych dla życia powikłań, z których najczęściej wymienia się zawał serca i udar mózgu.

Najważniejszym elementem walki z miażdżycą jest zmiana stylu życia

Co rozumiemy przez zmianę stylu życia w przypadku osób borykających się z miażdżycą? Walkę ze złymi nawykami warto rozpocząć przede wszystkim od rzucenia palenia. Związek dymu tytoniowego z rozwojem blaszki miażdżycowej został udowodniony wieloma badaniami, a same papierosy wpływają nie tylko na zwiększenie ryzyka chorób sercowonaczyniowych, ale również schorzeń układu oddechowego czy zmian nowotworowych.
Drugim filarem walki z miażdżycą powinna być zmiana nawyków żywieniowych. Dieta w miażdżycy powinna uwzględniać przede wszystkim:

• zwiększenie spożycia tłustych ryb morskich lub suplementację kwasów omega3;
• ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych i tłuszczów trans;
• zwiększenie spożycia warzyw, owoców i produktów pełnoziarnistych;
• ograniczenie spożycia soli kuchennej;
• ograniczenie spożycia alkoholu.

W ramach walki z miażdżycą warto wprowadzi również regularny wysiłek fizyczny, którego forma i czas trwania powinna być dostosowana do wieku i możliwości chorej osoby.

Co należy wiedzieć o leczeniu miażdżycy?

Leczenie miażdżycy zazwyczaj rozpoczyna się od terapii farmakologicznej, której celem jest modyfikacja progresji istniejących już zmian. Leki przeciwmiażdżycowe nie tylko przyczyniają się do zmniejszenia obecnych w naczyniach blaszek miażdżycowych, ale także stabilizują je i zapobiegają wystąpieniu ostrego incydentu naczyniowego. Terapia arteriosklerozy może opierać się na:

• statynach, takich jak atorwastatyna (Atrox, Torvacard) czy simwastatyna (Simratio, Simvacard) ‒ działanie tych leków polega przede wszystkim na zmniejszeniu stężenie cholesterolu i triglicerydów we krwi;
• inhibitorach konwertazy angiotensyny, takich jak peryndopryl (Perindanor, Prenessa) ‒ leki z tej grupy nie tylko obniżają ciśnienie tętnicze krwi, ale także wykazują działanie przeciwzakrzepowe oraz ochronne w stosunku do śródbłonka naczyniowego;
• lekach przeciwzakrzepowych, takich jak kwas acetylosalicylowy (Acard), rywaroksaban (Xarelto) czy klopidogrel (Plavocorin, Clopidix) ‒ zapobiegają one powstawaniu zakrzepów w naczyniach krwionośnych.

---

1. RafieianKopaei M, Setorki M, Doudi M, Baradaran A, Nasri H. Atherosclerosis: process, indicators, risk factors and new hopes. Int J Prev Med. 2014;5(8):927946.
2. Pahwa R, Jialal I. Atherosclerosis. [Updated 2020 Aug 10]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507799/