Co trzecia osoba cierpi na zaburzenia snu – co warto wiedzieć o tej grupie schorzeń?
Mało jest czynności, które mają tak wielki wpływ na jakość naszego życia jak sen. Dorosły człowiek potrzebuje 6 do 8 godzin snu dziennie, by zregenerować organizm i zapewnić sobie dobre samopoczucie. Niestety nie każdy z nas śpi spokojnie – statystyki wskazują, że od 30 do 50% populacji skarży się na zaburzenia snu. Tak duże rozpowszechnienie problemu jest niepokojące, zwłaszcza, że długotrwały niedobór snu predysponuje do rozwoju niektórych chorób. Dowiedz się więcej o zaburzeniach snu i ich leczeniu!
Sen odgrywa kluczową rolę w samopoczuciu i zdrowiu człowieka
Od dawna wiadomo, że deprywacja snu nie służy naszemu zdrowiu. Badania naukowe udowodniły, że regularne niedosypianie sprzyja rozwojowi niektórych chorób ogólnoustrojowych, takich jak otyłość czy cukrzyca typu 2. Co więcej, problemy ze snem wiążą się ze zwiększonym ryzykiem wypadków komunikacyjnych i wypadków przy pracy. Jak zatem rozpoznać zaburzenia snu i kiedy warto poszukać specjalistycznej pomocy?
Zaburzenia snu to szeroka grupa chorób
Większość osób utożsamia choroby z grupy zaburzeń snu jedynie z bezsennością. Rzeczywiście, jest ona najczęstszą przyczyną, stanowiąc nawet 90% problemów ze snem. Warto jednak pamiętać o istnieniu innych chorób, które zaburzają naturalny cykl snu. Należy do nich między innymi:
- zespół bezdechu sennego, w przebiegu którego w czasie snu dochodzi do spłycenia lub zaniku oddechu na krótki czas;
- narkolepsja, objawiająca się nadmierną sennością w ciągu dnia z napadami niekontrolowanego snu;
- hipersomnia idiopatyczna, przebiegająca z nadmierną sennością i uczuciem zmęczenia;
- somnambulizm, czyli lunatyzm;
- zespół opóźnionej fazy snu, polegający na zbyt późnym zasypianiu.
Kiedy możemy mówić o bezsenności?
Najnowsza definicja bezsenności obejmuje trudności w zasypianiu, utrzymaniu snu lub deklarowanie nieefektywnego snu co najmniej 3 razy w tygodniu, przez okres co najmniej miesiąca. Dodatkowo do stwierdzenia choroby konieczne jest współistnienie pogorszenia się samopoczucia lub istotne zaburzenie funkcjonowania w ciągu dnia. Zaznacza się również, że do stwierdzenia bezsenności wymagane jest wykluczenie organicznych przyczyn zaburzeń snu, takich jak choroby neurologiczne czy przyjmowanie środków psychoaktywnych.
Wpływ problemów ze snem na zdrowie
Choć złe samopoczucie w ciągu dnia to konsekwencja problemów ze snem, na którą chorzy skarżą się najczęściej, bezsenność i inne zaburzenia snu mogą zwiększać ryzyko niektórych chorób ogólnoustrojowych. Badania wykazały silny związek deprywacji snu z rozwojem depresji oraz stanów lękowych. Wskazuje się także na powikłania w postaci zaburzenia funkcji poznawczych, zwłaszcza u seniorów.
Dla osób borykających się z zaburzeniami snu mamy niestety jeszcze jedną złą wiadomość. Problemy ze snem znacznie zwiększają ryzyko chorób sercowonaczyniowych. Udowodniono, że bezsenność wpływa na rozwój między innymi nadciśnienia czy choroby wieńcowej. Dodatkowo, w przebiegu zaburzeń gospodarki węglowodanowej, dochodzi do rozwoju insulinooporności, otyłości i cukrzycy typu 2. Warto pamiętać, że ryzyko to wzrasta także u osób pracujących w nocy, u których dochodzi do zaburzenia cyklu dobowego.
Leczenie zaburzeń snu powinno być wielokierunkowe
Do kogo udać się w przypadku problemów ze snem? W pierwszej kolejności zalecana jest wizyta u lekarza pierwszego kontaktu, który wykluczy obecność innych schorzeń, które mogłyby wpłynąć na sen. Właściwą terapią zaburzeń snu i bezsenności zajmuje się z kolei lekarz psychiatra. Leczenie obejmuje farmakoterapię, choć nie bez znaczenia jest także podejście pacjenta do przestrzegania zasad higieny snu.
Jak zadbać o higienę snu?
Czym jest higiena snu? To nic innego jak zbiór zasad i czynności, które ułatwiają zasypianie i poprawiają jakość nocnego odpoczynku. Wdrożenie ich powinno być pierwszym krokiem w momencie wystąpienia zaburzeń snu. W ramach tych zasad warto:
- ograniczyć używki w godzinach popołudniowych – głównie alkohol i papierosy, ale również kawę i herbatę;
- zjeść kolację co najmniej 3 godziny przed planowanym zaśnięciem;
- wprowadzić stały, regularny tryb dnia;
- zadbać o wysiłek fizyczny w ciągu dnia;
- ograniczyć przed snem korzystanie z urządzeń elektronicznych, takich jak telewizor czy telefon komórkowy;
- ograniczyć drzemki w ciągu dnia;
- zadbać o dobre warunki w sypialni, takie jak optymalna temperatura, wygodne łóżko czy świeże powietrze.
Farmakologia w leczeniu bezsenności
Sposoby na bezsenność wykorzystujące farmakoterapię powinny być dobrane przez doświadczonego lekarza. Część leków zdaje egzamin jedynie w terapii krótkotrwałej bezsenności, z kolei inne mogą być stosowane długofalowo. W leczeniu zaburzeń snu najczęściej wykorzystuje się:
- inhibitory receptora H1 ‒ difenhydramina (Nodisen) czy hydroksyzyna (Atarax, Hydroxyzinum);
- benzodiazepiny ‒ temazepam lub flunitrazepam;
- niebenzodiazepinowe leki nasenne (Zdrugs) ‒ zolpidem, zopiklon i zaleplon;
- agonistów receptora melatoninowego ‒ melatonina, remelteon lub agomelatyna.
- Gupta R, Das S, Gujar K, Mishra KK, Gaur N, Majid A. Clinical Practice Guidelines for Sleep Disorders. Indian J Psychiatry. 2017;59(Suppl 1):S116S138.
- Karna B, Gupta V. Sleep Disorder. [Updated 2020 Oct 5]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan. Available from:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560720/
- Thorpy MJ. Classification of sleep disorders. Neurotherapeutics. 2012;9(4):687701. doi:10.1007/s1331101201456