Kawa ﹘ szkodliwa używka czy superżywność?

Choć kawa to używka znana ludzkości od ponad tysiąclecia, w dalszym ciągu jej wpływ na zdrowie jest przedmiotem intensywnych dyskusji. Jedni nie wyobrażają sobie bez niej życia, inni z kolei nazywają czarną śmiercią, wskazując na rzekomy wpływ tego napoju na zakwaszenie organizmu czy wypłukiwanie minerałów. Jak jest naprawdę? Czy powinniśmy ograniczyć spożycie kawy lub wykluczyć ją ze swojego jadłospisu? W naszym artykule, posługując się naukowymi faktami, obalamy popularne mity na temat kawy!

Kawa – jedna z najpopularniejszych używek na świecie

Kawa jest napojem uzyskiwanym z palonych ziaren kawowca. Choć pierwsze wzmianki o niej pochodzą z terenów dzisiejszej Etiopii, dziś kawę produkuje się w wielu miejscach świata, głównie w Brazylii, Wietnamie czy Kolumbii. Interesujący może być fakt, że ziarna kawowca zawierają w sobie ponad 1000 związków bioaktywnych. Odpowiadają one nie tylko za działanie pobudzające, ale także właściwości prozdrowotne.

Co kryje w sobie ziarno kawowca?

Bogactwo związków aktywnych zawartych w ziarnie kawowca jest tak wielkie, że niemożliwe jest opisanie ich wszystkich w jednym miejscu. Pisząc o kawie, nie sposób jednak nie wspomnieć o związku, który odpowiada za właściwości pobudzające tego napoju. Mowa oczywiście o kofeinie ‒ alkaloidzie, który stymuluje metabolizm i pobudza ośrodkowy układ nerwowy, wpływając pozytywnie na procesy pamięciowe czy zdolność koncentracji.
Zaletą kawy jest też wysoka zawartość polifenoli takich jak kwas chlorogenowy czy hydroksyhydrochinon. Wykazują one silne właściwości przeciwutleniające, dzięki czemu chronią organizm przed nadmiernym stresem oksydacyjnym. To właśnie polifenole są odpowiedzialne za część właściwości prozdrowotnych kawy takich jak działanie przeciwnowotworowe czy naczynioprotekcyjne.
Podobne działanie przypisuje się także zawartym w kawie diterpenom. Udowodniono, że kafeol i kafestol aktywują enzymy uczestniczące w detoksykacji związków rakotwórczych, a ponadto wykazują działanie przeciwutleniające. Należy jednak podkreślić fakt, że związki te u osób pijących duże ilości kaw, mogą przyczynić się do nieznacznego podwyższenia cholesterolu.

Kawa – ziarnista, mielona czy rozpuszczalna?

Najlepszym wyborem będzie oczywiście świeżo palona kawa ziarnista, mielona tuż przed zaparzeniem. Napój będzie zawierał wtedy największą ilość związków aktywnych, które wraz z czasem ulegają niekorzystnym przemianom chemicznym. Nie musisz się jednak obawiać, jeśli preferujesz kupno gotowej kawy mielonej ‒ nadal zawiera ona wiele prozdrowotnych związków.
A jak jest w przypadku demonizowanej kawy rozpuszczalnej? Okazuje się, że pomimo słabszych walorów smakowych, jej skład nie różni się tak bardzo od kawy ziarnistej. Kawa rozpuszczalna to nic innego jak wysuszony ekstrakt z kawy, co oznacza, że jej zawartość składników odżywczych jest bardzo zbliżona do napoju otrzymanego ze zmielonych ziaren.

Czy kawa jest zdrowa?

Wiemy już, że ziarno kawowca obfituje w wiele drogocennych związków. Jak jednak używka ta wpływa na zdrowie człowieka? W końcu często można usłyszeć, że kawa wypłukuje magnez czy powoduje wrzody żołądka. Tymczasem długoletnie obserwacje naukowe wykazały, że spożycie trzech filiżanek kawy dziennie związane jest z obniżeniem o 10% wskaźnika śmiertelności całkowitej. Przyjrzyjmy się bliżej, jaki kawa wywiera wpływ na rozwój najczęściej występujących wśród Polaków chorób.

Czy kawa podnosi ciśnienie tętnicze? Wpływ używki na zdrowie układu sercowo-naczyniowego

Dyskusja na temat wpływu picia kawy na ciśnienie tętnicze krwi trwa do dziś. Tymczasem badania naukowe wykazały, że u osób regularnie pijących kawę nie obserwuje się tego efektu. Niewielki wzrost ciśnienia może wystąpić u osób, które spożywają kawę sporadycznie, jednak nie ma on negatywnego wpływu na stan zdrowia. Co więcej, według oficjalnych wytycznych zarówno nadciśnienie tętnicze, jak i przebyty zawał nie są przeciwwskazaniami do picia kawy.
Liczne metaanalizy wskazują, że osoby z zagrożone chorobami układu krążenia nie tylko mogą, ale wręcz powinny pić kawę. Udowodniono, że spożycie zaledwie 3 filiżanek kawy dziennie przyczynia się do:

redukcji śmiertelności z powodu chorób sercowo-naczyniowych o 19%;
redukcji śmiertelności z powodu choroby wieńcowej serca o 16%;
redukcji śmiertelności z powodu udaru mózgu o 30%.

Wpływ kawy na rozwój cukrzycy typu 2

Stosunkowo mało mówi się o wpływie picia kawy na rozwój cukrzycy typu 2, choć zdecydowanie jest to temat warty uwagi. Okazuje się, że każda kolejna filiżanka kawy dziennie obniża ryzyko zachorowania na to schorzenie aż o 7%! Działanie to wynika prawdopodobnie z właściwości kofeiny i kwasu chlorogenowego, które korzystnie wpływają na metabolizm glukozy i insuliny.

Czy kawa ma działanie przeciwnowotworowe?

Istnieje kilkadziesiąt badań naukowych, które potwierdzają działanie przeciwnowotworowe kawy. Obecnie udowodniono, że używka ta zmniejsza ryzyko zachorowania między innymi na: raka gruczołu krokowego, raka wątroby, raka endometrium czy raka skóry. Co interesujące, działanie przeciwnowotworowe kawy jest wielotorowe i wynika nie tylko z właściwości przeciwutleniających.

Usługi oferowane przez Medicept:

recepta online – po konsultacji z lekarzem może być wystawiona na leki stałe i doraźne, czy też antykoncepcyjne,
teleporada lekarska – dzięki niej można otrzymać skierowanie na dalsze badania, receptę na leki, czy też e-zwolnienie, jeżeli lekarz uzna, że pacjent nie jest w stanie wykonywać swoich obowiązków służbowych.

1. Butt MS, Sultan MT. Coffee and its consumption: benefits and risks. Crit Rev Food Sci Nutr. 2011 Apr;51(4):363-73.
2. Poole R, Kennedy OJ, Roderick P, Fallowfield JA, Hayes PC, Parkes J. Coffee consumption and health: umbrella review of meta-analyses of multiple health outcomes [published correction appears in BMJ. 2018 Jan 12;360:k194]. BMJ. 2017;359:j5024. Published 2017 Nov 22.
3. Thomas DR, Hodges ID. Dietary Research on Coffee: Improving Adjustment for Confounding. Curr Dev Nutr. 2019;4(1):nzz142. Published 2019 Dec 26.