14 czerwca ‒ Światowy Dzień Krwiodawcy ‒ Twoja krew może uratować czyjeś życie!
Szacuje się, że w Polsce mamy około 600 tysięcy krwiodawców. Choć wydaje się, że jest to duża liczba, to krwi tak naprawdę cały czas brakuje. Jak zostać krwiodawcą i dlaczego oddawanie krwi jest tak ważne dla każdego z nas?
Dlaczego warto oddawać krew?
Krew to coś, czego jak na razie nie można wyprodukować. Jest potrzebna między innymi pacjentom po wypadkach, chorującym na niektóre nowotwory czy osobom po przeszczepach. Banki krwi w Polsce w wielu przypadkach świecą pustkami, dlatego tak ważne jest pozyskiwanie krwi od dawców. Będąc dawcą, pokazujemy, jak ważny jest dla nas drugi człowiek.
Warto mieć świadomość, że nigdy nie wiemy, kiedy ktoś z nas lub z naszych bliskich będzie potrzebował krwi.
Czy chcielibyśmy, aby dla bliskiej nam osoby zabrakło tego cennego surowca? Oddawanie krwi jest zdecydowanie wyrazem empatii i dbania o wspólne dobro. Duże braki krwi dotyczą przede wszystkim krwi Rh ujemnej, dlatego jeśli posiadamy ujemny czynnik Rh, to zdecydowanie warto zgłosić do najbliższego punktu krwiodawstwa.
Gdzie można oddawać krew?
Istnieje kilka stałych lokalizacji, w których krwiodawcy mogą oddawać krew. Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (RCKiK) w Łodzi to główna siedziba krwiodawstwa, jednak w niemal każdym większym mieście znajdują się oddziały, do których również możemy się zgłosić. Co więcej, w Polsce funkcjonują także specjalne ekipy wyjazdowe, które pobierają krew w wielu mniejszych miejscowościach we wcześniej określonym terminie. Wszelkie informacje na temat punktów, gdzie można oddać krew, i terminów przyjazdu autobusów wyjazdowych można znaleźć na stronach RCKiK.
Jak wygląda procedura oddawania krwi?
Potencjalni krwiodawcy często zastanawiają się, ile krwi pobiera się podczas pojedynczego pobierania. W przypadku krwi pełnej pobiera się typowo 450 ml. Przed rozpoczęciem konieczne jest wkłucie do żyły (od dawców pobierana jest właśnie krew żylna).
Całość procedury pobrania krwi trwa zazwyczaj do 10-15 minut. Krew pobrana od dawcy ulega zmieszaniu z substancją, która chroni ją przed krzepnięciem. Dzięki wykorzystaniu specjalnych urządzeń krew pełna może zostać podzielona na poszczególne jej składniki. Typowo wyodrębnia się:
- osocze;
- płytki krwi (trombocyty);
- krwinki czerwone (erytrocyty);
- krwinki białe (leukocyty).
Kto może oddać krew?
Mimo tego, że krew jest wyjątkowo potrzebna, nie każdy może ją oddawać. Aby móc stać się dawcą krwi, należy spełnić poniższe warunki:
- być w wieku od 18 do 65 roku życia (co ważne – jeżeli jest to pierwsze oddanie, to górna granica wieku wynosi 60 lat);
- należy ważyć przynajmniej 50 kilogramów;
- być zdrową osobą i nie przejmować na stałe leków.
Oddawanie krwi – przeciwwskazania czasowe
Istnieje wiele wykluczeń i przeciwwskazań do oddawania krwi. Czasowe przeciwwskazania to na przykład:
- czas miesiączki i okres trzech dni od jej zakończenia;
- niektóre zabiegi dentystyczne – wymaga to odroczenia pobrania krwi;
- wystąpienie opryszczki – sytuacja ta wymaga odroczenia o dwa tygodnie;
- wykonanie tatuażu, założenie kolczyków – wymagane odroczenie to pół roku;
- przebyte operacje – wymagana karencja to również pół roku od danego zabiegu operacyjnego;
- poród – karencja półroczna;
- przetoczenie krwi, przeszczep tkanek lub komórek, wyleczenie toksoplazmowy – w tym przypadku niezbędne odroczenie to 6 miesięcy;
- niektóre szczepienia – wymagane jest odroczenie – konkretny czas karencji jest uzależniony od rodzaju wykonanego szczepienia;
- pobyt w więzieniu – sam aktualny pobyt jest przeciwwskazaniem, a krew można oddawać po pół roku od ukończenia odbywania kary pozbawienia wolności;
- antybiotykoterapia, przebycie grypy, przebycie infekcji grypopodobnej – wówczas konieczne jest odroczenie dwutygodniowe.
Pełna lista przeciwwskazań czasowych znajduje się na stronach RCKiK. Ostateczna decyzja, co do możliwości oddania krwi zależy od kwalifikacji lekarskiej.
Oddawanie krwi – przeciwwskazania stałe
Istnieją również przeciwwskazania stałe, w przypadku których dana osoba jest na stałe zdyskwalifikowana z donacji. Należą do nich między innymi:
- istotne schorzenia układu krążenia (np. niewydolność krążenia, zaburzenia rytmu serca, choroba niedokrwienna mięśnia sercowego, stan po zawale serca);
- stan po udarze mózgu;
- zaburzenia krzepnięcia;
- istotne schorzenia układu oddechowego i pokarmowego;
- schorzenia zakaźne (np. WZW typu B, WZW typu C, promienica, babeszjoza, AIDS, nosicielstwo wirusa HIV, tularemia, kiła);
- częste zmienianie partnerów seksualnych, narkomania, prostytucja;
- alkoholizm, uzależnienie od leków;
- przebycie terapii hormonem wzrostu, pochodzącym z ludzkich przysadek.
Podobnie jak w przypadku przeciwwskazań czasowych, pełną liczbę stałych przeciwwskazań znajdziemy na stronie RCKiK. Ostateczną decyzję o możliwości donacji krwi zawsze podejmuje lekarz kwalifikujący.
Podsumowując, nasza krew może uratować czyjeś życie. Jest to z pewnością wystarczający argument, który motywuje do oddawania tego najcenniejszego leku.
- Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika – Podręcznik Chorób Wewnętrznych, wydanie 2020/2021, Medycyna Praktyczna, Kraków;
- K. Krawczyk, Kto może zostać krwiodawcą? [https://www.mp.pl/pacjent/zdrowy_czlowiek/166403,kto–moze–zostac–krwiodawca];
- https://krwiodawstwo.pl/